192 binden fazla kişi 34 yıl boyunca takip edildi ve sonuçlar inanılmaz: Haftada 150 gram yiyenlerde risk yüzde 21 daha düşük! Pekala nasıl tüketilmeli?

Sağlıklı olmak için kendinizi lezzetli besinlerden yoksun bırakmak zorunda olduğunuza inanıyorsanız çok yanılıyorsunuz. Çünkü bilimsel araştırmalar ismi berbata çıkmış kimi yiyeceklerin sıhhatimize çok yararlı olduğuna işaret ediyor.

Son olarak çarşamba günü bilim dergisi The BMJ’de yayımlanan bir araştırma, hayli umut verici datalar içeriyor. Araştırmaya nazaran tertipli olarak bitter çikolata tüketmek, Tip 2 diyabete yakalanma riskinin azalmasıyla ilişkilendiriliyor.

ARAŞTIRMANIN BULGULARI NELER?

1980’lerin ortalarında ve 1990’ların başlarında, araştırmacılar çoğunluğu beyazlardan oluşan üç küme (hemşireler, hekimler ve sıhhat çalışanları) üzerinde çalışmalara başladı. Toplamda 192 binden fazla iştirakçi her dört yılda bir beslenmeleri konusunda kapsamlı anketler doldurdu. Bu anketlerde iştirakçilere ne sıklıkla çikolata yedikleri de soruldu. 2006-2007 yıllarından itibaren yapılan anketlerde bu soru ayrıntılandırılarak iştirakçilerden bitter ve sütlü çikolata tüketme sıklıklarını belirtmeleri istendi.

Bu anketlerin sonucunda araştırmacılar, çok geniş kapsamlı bilgiler elde etmiş oldu. O kadar ki birtakım iştirakçilerin beslenme alışkanlıkları 34 yıla varan vakit aralığında takip edildi.

Bu süreçte yaklaşık 19 bin iştirakçide Tip 2 diyabet belirtileri ortaya çıktı. Egzersiz, alkol ve tütün eserleri tüketimi, beslenmenin genel sıhhat seviyesi, yaş, ailede diyabet geçmişi üzere faktörleri de göz önünde bulunduran araştırmacılar, tipi fark etmeksizin haftada en az 5 porsiyon çikolata yiyenlerin Tip 2 diyabete yakalanma riskinin, nadiren yiyen ya da hiç yemeyenlere kıyasla yüzde 10 daha düşük olduğunu gözler önüne serdi.

Ancak araştırmacılar tükettikleri çikolatanın tipine dair bilgi veren 112 bin iştirakçinin dataları incelediğinde daha da çarpıcı bir sonuç ortaya çıktı: Haftada en az 5 porsiyon bitter çikolata tüketenlerin Tip 2 diyabet geliştirme riski, ayda 1’den daha az tüketenlere kıyasla yüzde 21 daha düşüktü.

Bu ikinci tahlil kıymetli bir ayrıntının da altını çizdi: Sütlü çikolata yiyen iştirakçiler, Tip 2 diyabete karşı korunmuyordu. Bilakis, bu bireyler araştırma süreci boyunca kilo almaya daha eğilimli olmuştu.

SİHİRLİ DEĞNEK DEĞİL AMA…

Araştırma bitter çikolata tüketiminin diyabet riskini direkt azalttığını kanıtlamıyor. Bir öbür deyişle bitter çikolata yiyen insanlarda Tip 2 diyabet sıklığının daha az olmasının öbür sebepleri de olabilir.

Dahası araştırmanın Harvard Üniversitesi T.H Chan Kamu Sıhhati Okulu’nda beslenme ve epidemiyoloji alanlarında dersler veren baş muharriri Dr. Qi Sun, “Bitter çikolata diyabeti önlemede bir sihirli değnek olarak görülmemeli” dedi.

Ancak geçmişte yapılan kapsamlı araştırmaları da dikkate alan çalışma, bitter çikolata tüketimiyle yüksek tansiyon, kardiyovasküler hastalıklar ve insülin direnci üzere muhakkak sıhhat sıkıntılarının riskinin azalması ortasındaki kontakları gözler önüne seriyor.

Dr. Sun, “Sonuçlar bir kesim bitter çikolatanın sağlıklı beslenmenin modülü olabileceğini gösteriyor” vurgusunu yaptı.

CEVAPSIZ SORULAR DA VAR

Duke Üniversitesi Tıp Okulu’nda endokrinoloji, metabolizma ve beslenme kısmında dersler veren Dr. Susan Spratt, parçası olmadığı araştırmayı The New York Times için kıymetlendirdi. Dr. Spratt, “Araştırmanın kapsamı geniş, tasarımı da düzgün. Lakin neden sonuç bağlantısını kanıtlayamıyor” dedi ve ekledi: “Belki bitter çikolata tüketenler öteki açılardan daha sağlıklıydı. Tahminen daha fazla idman yapıyorlardı, daha sağlıklı besleniyorlardı ya da muhtaçlıkları olduğunda doktora daha kolay gidiyorlardı.”

Öte yandan iştirakçilerin çoğunluğunun beyazlardan ve yeterli eğitimli bireylerden oluştuğunu hatırlatarak sonuçların herkese genellenemeyebileceğini hatırlatan Dr. Sun yine de beslenme, ömür üslubu, eğitim ve gelir durumu üzere birçok diğer faktörü, tahlile dahil ettiklerini belirtti.

Ne var ki “Bitter çikolata Tip 2 diyabeti önler” önermesini kanıtlayabilmek için çok büyük bir insan topluluğu üzerinde klinik deneyler yapılmasına gereksinim var. Bu insanların bir yarısına sistemli olarak bitter öbür yarısına ise tertipli olarak sütlü çikolata yedirilmesi ve sıhhat durumlarının uzun yıllar izlenmesi gerekiyor.

Dr. Spratt, bu türlü bir klinik deneyin maliyetli olacağını, dahası tek bir besinin bir kronik hastalıkla bağını araştırmak için çok fazla vakit ve kaynak harcanmasının gerçekçi olmadığını vurguladı. Bu nedenle beslenme araştırmacıları beslenmeyle sıhhat ortasındaki münasebetleri görmek için birçok vakit tıpkı bu örnekte olduğu üzere gözleme dayalı çalışmalar yapıyor.

SONUÇLAR NASIL AÇIKLANABİLİR?

Bitter ve sütlü çikolatanın içerdiği kalori, şeker ve doymuş yağ ölçüsünün birbirine yakın olduğunu vurgulayan Dr. Sun, “Ancak bitter çikolata çok daha fazla kakao içeriyor. Bizim hipotezimiz, sıhhate yararları konusunda bunun kilit rol oynuyor olabileceği” dedi.

Tufts Üniversitesi bünyesinde bulunan Besin İlaçtır Enstitüsü’nün yöneticiliğini yapan kardiyoloji uzmanı Dr. Dariush Mozaffarian, “Kakao, lif ve flavonoid ismi verilen yararlı bitkisel bileşikler içeren bir çekirdek özütüdür. Kimi araştırmalar, flavonoidlerin kan damarlarını açmaya yardım eden antioksidan ve antiinflamatuar tesirlere sahip olduğuna işaret ediyor. Bu tesirler kakaonun sıhhate olan yararlarını açıklayabilir” diye konuştu.

Bazı küçük ve kısa devirli klinik deneyler, bitter çikolata yahut kakao tüketmenin tansiyonu düşürebildiğine, insülin hassasiyetini ve insülin direncini iyileştirebildiğine işaret ediyor. Dr. Mozaffarian, son ikisinin Tip 2 diyabete yakalanma riski üzerinde tesirli olabileceğini söyledi.

Ancak bu çalışmaların tamamında yarara ait sonuçlar elde edilemedi. Dahası kimi araştırmalarda ortalama bir bitter çikolataya kıyasla daha fazla flavonoid içeren konsantre kakao destekleri kullanıldı.

BÜTÜN BUNLARDAN NE ANLAMALIYIZ?

Bitter çikolatanın mutlaka sağlıklı beslenmenin bir modülü olarak görülebileceğini lakin en az yüzde 70 kakao içeren eserlerin tercih edilmesinin en doğrusu olduğunu belirten Dr. Mozaffarian, “Bitter çikolata kaplı kuru yemişler daha da güzel bir seçenek olabilir zira kuru yemişler fitobesinler, sağlıklı yağlar ve lif içerir” diye konuştu.

Yakın tarihli birçok araştırmada, bitter çikolatada telaş verici seviyede kurşun ve kadmiyum bulundu. Dr. Sun, “Bunun sağlığa olan potansiyel risklerini anlamak için daha fazla araştırmaya gereksinim var” dedi. Lakin bu araştırmalar günde 25-30 gram civarında bitter çikolata tüketmenin yetişkinlerin birden fazla için inançlı olduğuna da işaret ediyor. Ne var ki kelam konusu gebeler olduğunda daha fazla önlemli olmakta yarar var.

Bitter çikolatanın Tip 2 diyabete karşı kollayıcı olduğu kanıtlansa bile hastalığı önlemek için yapılacaklar listesinde birinci sırada olmayacağını belirten Dr. Spratt, “Ben hastalarıma sebzeler ve tam tahıllar açısından varlıklı beslenmeyi, işlenmiş ve kırmızı etlerden uzak durmayı, sağlıklı bir kiloda kalmayı ve haftada en az 150 dakika orta yoğunluklu idman yapmayı tavsiye ediyorum” diye konuştu.

2023 yılında yayımlanan bir araştırmada, Dr. Mozaffarian ve meslektaşları, dünya genelinde her yıl 14 milyon bireye Tip 2 diyabet teşhisi konduğunu, bunların yaklaşık yüzde 70’inin makûs beslenmeyle ilişkilendirilebileceğini ortaya koydu.

Dr. Mozaffarian, ek şekerleri ve rafine karbonhidratları sonlandırmanın da yardımcı olabileceğini belirterek, “Ama bitter çikolata seviyorsanız beslenmenize dahil edebilirsiniz. Beşerler sağlıklı beslenme denince tadı uygun olmayan şeyleri yemeyi anlıyor. Ancak lezzetli besinlerin birçoğu da sağlıklıdır. Bitter çikolata bunun olağanüstü bir örneği” dedi.

The New York Times’ın “Could Dark Chocolate Reduce Your Risk of Diabetes?” başlıklı haberinden derlenmiştir.