Emekli Mülkiye Başmüfettişi Mahmut Esen, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bütçesi ve işçi birikimi üzerine araştırma yaptı. Araştırmaya göre, Diyanet’in 2024 yılında ödenen 91,8 milyar TL ile merkezi idare bütçesi ödeneklerinin toplamının yüzde 0,83’üne karşılık geliyor. Bu oranlarda Diyanet, Sanayi ve Teknoloji, Kültür ve Turizm, İçişleri ve Dışişleri bakanlıkları gibi birçok bakanlığı geride kalıyor. Öte yandan, 2023 yılında Diyanet çalışanlarının sayısı 140 bin 185’e ulaştı. Bu sayıya emekçiler dahil değil.
AÇIKTAN ATANANLAR
Araştırmada, “açıklanmış verilerin kullanılan kamu kaynağı ve çalışanların bilgilerinin tümünü yansıtmaktan uzak olmasına dikkat edildi. Din hizmetleri için yapılan harcamaların tüm kamu kurum/kuruluşlarını bireysel biçimde ele almanda fayda sağladığı, böylece din hizmetleri için kullanılan kamu hizmetlerinin tümünün görülmemesinin mümkün hale geleceği kaydedildi. Araştırmada, Diyanet’in faaliyet raporlarında ders fiyatı karşılığında açıktan atılmış (memur olmayan) görevlilerin sayılarının açıklandığına da işaret konuldu.
Diyanet tarafından 2024 yılında 4 milyon 190 bin kişiye Kuran kursu hizmetinin hedefe yönelik olarak geliştirilmesi, “Bu kadar şahsa hizmet sistemi için takımlı eğitimin yetersiz kalması ve açıktan atananlara ek ders yükümlülüklerinin verilmesi” dendi.
MEB DE GÖREVLİ
Esen’in araştırmasında Türkiye’de din hizmetleri, dini eğitim/öğretim işleri konusunda ulusal eğitimin de görevlendirildiği belirtildi. Bakanlık programı “Din Öğretimi Genel Müdürlüğünde” 104 bin 433 işçi istihdam edilmiş, genel müdürün 2023 yılı harcama toplamının da 41.6 milyar TL olduğu, bunun MEB sarfiyat bütçesinin yüzde 7’sine karşılık geldiğine dikkat ederken “Diyanet İşleri, bilinen teşkilatının yanı sıra vakfı; vakfa bağlı üniversitesi, işletmeleri/ şirketleri de olan hasebiyle holdinglere emsal devasa yapıdır” değerlendirmesinde bulunuldu.
DİYANET İŞLERİ BAŞKANI VAKFİN DA BAŞKANI
Diyanet Vakfı’nın 149 ülkede faaliyet gösterdiğine dikkat edilerek yapılan araştırmada, Diyanet İşleri liderinin aynı zamanda vakfın da mütevelli heyet başkanı olarak işaretlendi. Diyanet Vakfı’na bağlı kuruluşlar şu şekilde sıralandı: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, İslam Araştırma Merkezi, İlim Sanat ve Yayın Kurulu Başkanlığı, Yayın Matbaacılık ve Tic. İşletmesi, Yurtlar ve Toplumsal Tesisleri İşletmesi, Vakıf Eğitim ve Yatırım AŞ, Vakıf Medya Sanat Radyo TV AŞ, Vakıf Fuarcılık Reklamcılık, Yayıncılık Ltd. Şti. /giderlerini içeren mali bilgi faaliyet raporlarında bulunamadığı, bağışlardan elde edilen fiyatların açıklanmasının vazgeçildiği vurgulandı.