ABD’de karar günü yarın: Trump mı Harris mi

Dünyanın izlediği Amerikan seçimlerine saatler kala, anketlere göre adaylar ortasındaki farklı bıçak sırtı. Anketler seçim gecesi sonucunun netleşmesinin uzun sürebileceğine, gergin bir oy sayım sürecinin yaşanabileceğine işaret ediyor. 5 Kasım öncesinde 75 milyondan fazla Amerikan oyununu erkenden kullanmayı tercih etti. Bunların 40’ından fazlasının çoğunluğu oy kullanılırken, yaklaşık 34 milyon seçmen de posta yoluyla tercihini bildirdi.

‘UTANGAÇ SEÇMEN’

– ABD Lider Yardımcısı Kamala Harris, temmuz yerinde Demokrat Parti ulusal kongresinde resmi olarak aday ilan edilmesinden sonra neredeyse tüm anketlerde yapılan, rakip Cumhuriyetçi Donald Trump ile ortadaki farkı açamadı. Son anketlerde Harris yüzde 48 oyla, yüzde 47 alan rakibi Trump’ın önünde az farkla kalmaya devam ediyor.

– Lakin anketler sonucu iddia etmede aldatıcı olabiliyor. Trump’ın önceki 2016’da, ardından 2020’de yapılan anketlerde sunulandan çok daha fazla oy alması bunun örneğiydi. Cumhuriyetçi adayın 3. kez girdiği Başkanlık yarışında da anketlerin yanması mümkün. Bunun bir nedeni, “utangaç seçmen” olarak isimlendirilen ve anketlerde Trump’a oy vermekten çekinen büyük bir küme destekçisinin olması.

KİLİT EYALETLER

– Seçim saatleri kala sürpriz bir anket sonucu açıklandı. 2016 ve 2020’de Trump’ın Iowa’da yapılan son ankette Kamala Harris’te büyük farkla ortaya çıktığı, 3 puan farkla öne geçtiği görüldü. Yeni anket, eyaletteki bayanların büyük oranda Harris’i, boyutunda ise Trump’ı sergilediğini ortaya koydu.

– Anketlerin ehemmiyet arz ettiği nokta, iki adayın da kazanabileceği 7 eyalette. Son anketlerde uçuş eyaletlerindeki farklar çok az; 7 eyaletin 5’inde Trump ufak farklarla Harris’in önünde görünüyor. Farkın açık olmaması, ortalamaya bakarak hangi adayın kazanacağını yapmayı neredeyse imkansız hale getiriyor. Örneğin Pennsylvania’da Trump, büyük nüfuslu eyaletlerden önünde, Harris’in 1 puanla farkla Wisconsin ve Michigan’da yarışırken Harris’e doğru yöneliyor.

ÇİNLİ KURUM TRUMP DİYER

– Çin’in Fudan Üniversitesi ABD seçim sonuçlarıyla ilgili gelişmeler yayınlandı. Buna göre Trump seçimleri kazanıyor. Simülasyonun yapıldığı durumda Trump Michigan, Ohio, Pennsylvania, Florida ve Wisconsin’i kazanacak; Harris Georgia, Arizona ve Kuzey Carolina’yı kazanacak. Fudan Üniversitesi’nden bireysel takım önceki 2016 Tayvan seçimleri, 2018 ABD ara seçimleri, 2018 Tayvan mahallî seçimleri, 2020 Tayvan seçimleri, 2020 ABD başkanlık seçimleri ve 2024 Tayvan seçimleri için gerçek iddialarda bulunmuştu. Rusya-Ukrayna savaşını da bilmişlerdi.

TRUMP ALANDA HARRIS TV’DE

– Demokratların adayı Kamala Harris, Atlanta’nın bulunduğu yerde mitingin akabinde dün gece NBC televizyonunda yayınlanan “Saturday Night Live” isimli güldürüye katıldı. Harris, skeçlerde kendisini canlandıran oyuncu Maya Rudolph ile birlikte seyircilere “oy verin” bildirisi verdi. Seçim süreci boyunca pek çok ünlü oyuncu ve müzikçinin dayanağı alan Harris’in lider yardımcısı yardımcısı Tim Walz ise Pennsylvania’da müzikçi Alicia Keys ile sahneye çıktı. Harris, oğlu 30 Ekim’de, 6 Ocak 2020’de Kongre baskını öncesinde eski Lider Donald Trump’ın konuşmasında Beyaz Saray’da Ellipse Parkı’nda izin vermişti.

– Cumhuriyetçilerin adayı eski Lider Donald Trump ise kampanya süreçlerinin son zamanlarını kazananı belirleyecek kritik eyaletlerde ağır mesaisini sürdürüyor. Cumhuriyetçi aday Carolina ve Virginia’daki destekçileriyle buluştu; Yıllar boyunca Demokratların kalesi olarak bilinen Virginia’daki seçimleri kazanacağını öne sürdü. İletilerinde iktisat vurgusuna tartı veren Trump, kendisinin göreviye seçilmesi halinde Amerikan emekçilerinin koşullarının düzeleceğine kelamını verdi. Trump göçmenlerin ters bildirilerini tekrarladığı mitinglerinde Joe Biden idaresini ülke “kaçaklarla” doldurmakla suçladı. Eski Lider, seçime 24 saat kala seçim eyaletlerinin en büyüklerinden olan ve kazananı belirlemede büyük rol oynamaları beklenen Pennsylvania’da büyük bir miting düzenlemeyi planlıyor.

BAHİS PİYASASI HAREKETLİ

– ABD’de bahis siteleri de seçimlerinde değerli bir yer kaplıyor. Bilgilere göre, kelam konusu sitelerde bahis oynayanların değerli bir kısmını Trump’ın kazanacağını düşünüyor. Kripto ticaret platformu Polymarket ve İngiltere merkezli iki büyük bahis platformu Sporting Index ve Betfair Exchange’de Trump’ın kazanmasının mümkünlüğü yüzde 59 civarında görünüyor. En büyük ABD borsalarından biri olan Kalshi’de ise Trump’ın kazanmasını mümkün kılmak 48 saatte yüzde 64’ten yüzde 56’ya düştü. Kalshi’ye göre, Amerikan başkanlık seçimleri için yasal olarak 123 milyon dolardan (4 milyar Türk Lirası) fazla bahis oynandı. Bu yılki seçim devrinde bahislerin fazla ilgi görmesinin bir nedeni de ABD’de birinci kere yasal hale getirilmesi nedeniyle oldu.

SEÇİM SİSTEMİ NASIL İŞLİYOR

– Dört senede bir Kasım gününde birinci salı günü yapılan ABD başkanlık seçimlerinde, “en çok oyu alan aday kazanır” kural işlemi yapılıyor. Bunun nedeni Başkan’ın doğrudan halk oyuyla değil, 538 üyenin bulunduğu “seçiciler kurulu” tarafından belirleniyor.

– Ülkede 50 eyalet bulunuyor ve bir eyalette yarışı önde bitiren aday o eyaletin tüm seçiciler kurulu delegelerinin sahibi oluyor. Başkanlığı kazanmak için 270 ve üzeri seçiciler kurulu oyunu almak gerekiyor.

– Her eyaletin oranlarına göre belirlenen seçilmişlerin kuruluş üyesi var. California 54 ile en fazla oyaya sahipken; Wyoming, Alaska ve Kuzey Dakota ve Washington’da seyrek nüfuslu eyaletlerin üç oyu bulunuyor.

– Örneğin bir aday Teksas’ın rakibi yalnızca bir oy farkla geçse bile bu eyaletin seçiciler heyetindeki 40 delegesinin tamamı yer alıyor. Bu sistemin bir adayın, ülke genelinde daha az oya sahip olmasına rağmen, seçiciler kurulu oyu yüksek eyaletlerde yarışarak kazanarak lider olması mümkün. Aslında 2016’da Donald Trump, yaklaşık üç milyon daha az oy almasına rağmen Hillary Clinton’ı bu şekilde yenmişti.

-Birçok eyalet her seçimde özelleştirilmiş bir biçimde bireysel partiye oy veriyor. Bu sayede lider adayları tüm ülkeyi kapsayan seçmenleri kazanmaya çalışmak yerine, oyların her iki noktada da gidebileceği “salıncak eyaletleri” hedefliyor. Anketlere göre bu yıl yarışın çekişmeli ve beklenen eyaletleri Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, Pennsylvania ve Wisconsin.

– Çok düşük bir ihtimal olsa da teknik olarak iki adayın eşit sayıda delege kazanması durumunda başkan ABD Kongresinin alt kanadı olan Temsilciler Meclisi seçiyor. Ülke tarihinde bu yalnızca bir defa, 1824’te yaşandı.

– Amerikalılar 5 Kasım’da bireysel zamanda Kongre’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi’nin üyelerini ve Senato’nun üçüncü birini belirleyecek. Kongre’de partilerin durumu, liderin siyasetlerinin ne kadarını hayata geçirebileceği üzerinde büyük tesiri var.