Yönetimi ele geçirmek istedi kârla yetindi

BEGÜM NUR ALKIŞ

Üç kıtanın ortasında yer alan Türkiye’nin sahip olduğu stratejik şirketler çoğu zaman global ölçekli şirketlerin iştahını kabartabiliyor. Ereğli Demir Çelik (Erdemir) şirketi de bunlardan birisi. Erdemir’in özelleştirileceği haberlerinin yoğunlaştığı 2000’li yıllarda demir çelik sektörünün iki güçlü firması Arcelor ve Mittal Steel bunu önemli bir fırsat olarak gördü. Rekabet halinde olan bu iki firma ihaleden yıllar önce pozisyonlarını almışlardı. Mittal Steel’in Arcelor’u henüz bünyesine katmadığı bu süreçte her iki firma iki ayrı koldan Erdemir’de hakimiyeti ele geçirme konusunda rekabete girişmişti. Özelleştirme sürecini ise OYAK kazandı.

İhale öncesi yedekleme

Mittal Steel firması 30 Aralık 2002 ile 7 Mart 2003 tarihleri arasında Borsa’da gerçekleştirdiği alımlarla Erdemir’in sermayesinin yüzde 8,61’ine sahip olmuştu. Böylece ihaleyi kazandığında herhangi bir tersliğe karşı hâkim hissedar olmayı riske etmeyecekti. Arcelor da benzer yaklaşımda bulunurken yaklaşık yüzde 4 payı piyasadan toplamıştı. Böylece her iki firma da hazırlıklı şekilde ihaleye katılabileceklerdi.

İhalede sürpriz fiyat

Erdemir’in özelleştirme ihalesi 4 Ekim 2005 tarihinde yapıldığında OYAK bünyesinde yer alan Ataer Holding’in yanı sıra Arcelor ve Mittal’in de ihaleye katılması sürpriz değildi. Ancak sürpriz olan OYAK’ın fiyat artışındaki rahatlığıydı. OYAK grubu ülkemiz için oldukça stratejik nitelikte gördüğü Erdemir’in hakimiyetini yabancılara verme niyetinde olmadığını hissettiriyordu. Bunun için koşullarını da zorlayarak Erdemir’in yüzde 46,12 payı için 2,7 milyar dolar ile en yüksek teklifi verdi. İhaleyi kazanmıştı ama sektöre yabancı olmanın zorluklarının da farkındaydı. Üstelik ihale şartnamesinde yer alan 2008 yılına kadar üretim kapasitesini neredeyse ikiye katlaması gerekiyordu. Bu nedenle OYAK grubu sektörü bilen bir aktörün tekliflerine kapılarını kapalı tutmadı.

İhale sonrası girişimler sürdü

İhale sürecinde Erdemir’e düşük fiyat biçen Mittal ve Arcelor ihale sonrasında da Erdemir için kurulacak Ataer Holding’e ortak olmak için girişimlerde bulundu. Bir yandan borsadan aldıkları pay diğer yandan Ataer Holding üzerinden dolaylı sahip olacakları pay ile yönetimde yer almayı umut ediyorlardı.

Yapılan görüşmeler neticesinde Arcelor ile belli bir mesafe gidildi. Kurulacak Ataer Holding’in sermayesinin yüzde 41’i için Arcelor 1,2 milyar dolar ödemeyi kabul ediyordu. Ancak bu anlaşma Ataer Holding’in değişecek ortaklık yapısı nedeniyle yeniden Rekabet Kurulu’ndan izin alınmasını gerektiriyordu. OYAK ise devir işleminin uzamaması için Erdemir hisselerini Ataer Holding’in üzerine alırken görüşmelerin devam edeceği açıklamasında bulundu. OYAK bu şekilde yola tek başına devam ederken Türkiye Kalkınma Bankası (TKB)’nın sahip olduğu yüzde 3,17 oranındaki payla birlikte toplamda Erdemir’in yüzde 49,29 payını 2 milyar 960 milyon dolara Şubat 2006’da Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB)’ndan devraldı. Arcelor ise OYAK ile görüşmelerini sürdürdü ve yönetime girme beklentisini koruyordu.

Mittal Steel, Arcelor’u satın aldı

2006 yılı Arcelor için oldukça hareketli bir yıl oldu. Sektörün güçlü firması Mittal Steel şirketi satın alırken ArcelorMittal olarak faaliyetlerinde devam etti. Bu birleşme neticesinde 2002 ve sonrasında her iki firma tarafından alınan Erdemir hisseleri de toplandı. Birleşme neticesinde ArcelorMittal’in sahip olduğu Erdemir payları yaklaşık yüzde 13 oldu.

Erdemir beklentisini korudu

Ataer Holding’in Erdemir hisselerini devralması ve kredi sorununu aşması sonrasında ArcelorMittal ile görüşmeler ikinci plana düşmüş oldu. ArcelorMittal ise Erdemir’e yönelik beklentisini sürdürdü. Şirket 13 Haziran 2008 tarihine gelindiğinde borsadan yüzde 11,31 oranında pay daha almıştı. Bu paylar için yapılan toplam ödeme ise 869 milyon dolar seviyesindeydi. Sahip olduğu pay da yüzde 24,99’a çıkmıştı.

Yüklü borç yapısı tercihe zorladı

ArcelorMittal, 2011 yılına gelindiğinde Erdemir’de sahip olduğu pay oranı yüzde 25,78’e kadar çıktı. Şirket gelinen aşamada hızlı büyümeden kaynaklı borçluluk yapısının aşırı derecede yükselmesi karşısında sahip olduğu bazı varlıklarını satması gerekiyordu. Çözüm olarak da bazı iştiraklerini satma kararı verdi. Önceliği de yönetiminde söz hakkına sahip olmadığı firmalara verdi. Bu çerçevede Erdemir’deki paylarını satma kararı verdi.

ArcelorMittal, 29 Mart 2012 günü Erdemir’de sahip olduğu payından yüzde 7,04’ine denk gelen kısmı 264 milyon dolara satarken payı yüzde 18,74’e geriledi. 10 Ekim 2013 tarihinde ise 233 milyon 169 bin 183 adet daha hisse sattı. Böylece payı yüzde 12,08’e indi. Bu satıştan da 267 milyon dolar gelir sağladı.

Kârı realize ediyor

2023 yılına gelindiğinde ise ArcelorMittal’in yönetimi ele geçirme umudunu tamamen yitirdiği anlaşılıyor. Zira hissede yaşanan çıkışın da etkisiyle geçen zaman diliminde oluşan kârı realize etmeyi tercih etti. Şirket 5 Ocak 2023 tarihinde, Erdemir’deki payını yüzde 10,08’den yüzde 9,55’e düşürdü. Bu satışın neticesinde 189 milyon dolar gelir sağlarken, işlem öncesinde payını yüzde 12,08’den yüzde 10,08’e indirmesiyle ilgili bilgi vermedi. Ocak ayının tamamında ise Erdemir’de net yabancı satışları 314,1 milyon dolar seviyesinde gerçekleştiği düşünüldüğünde ağırlıklı satışın ArcelorMittal’e ait olduğu yönündeki yorumlara hak vermemek zor.

Erdemir’de geçen Şubat ayında yabancıların nette alımları gözlenirken ArcelorMittal, 8 Mart 2023’te yaptığı açıklamayla bu defa payını yüzde 5,07’den yüzde4,88’e düşürdüğünü duyurdu. Bu satıştan elde edilen gelir ise 371 milyon dolar. Firma yine payını yüzde 10,08’den yüzde 5,07’ye düşürmesi sürecindeki işlemler hakkında açıklamada bulunmadı. ArcelorMittal’in özellikle yıl başından itibaren satışlarına hız verdiği anlaşılıyor. Gerçekleşen satışlar neticesinde ArcelorMittal’in elinde yüzde 4,88 oranında pay kaldı. Kalan payın toplam değeri ise 355 milyon dolar seviyesinde bulunuyor.

ArcelorMittal farklı zamanlarda alım ve satım yaptı ve bu işlemlerin tamamını kamuyla paylaşmadı. Bu nedenle Erdemir ile ilgili geride kalan 20 yılı aşan zaman dilimindeki operasyonu hakkında net bir muhasebeye sahip olmak mümkün değil. Ancak bununla birlikte ArcelorMittal’in toplamda yaklaşık yüzde 13 paya sahip olduğu 2003’de hissenin fiyatı dolar bazında 0,04845 idi. Son kapanış fiyatı ise dolar bazında 1,99866 seviyesinde bulunuyor. Geride kalan 20 yılda değer artışı dolar bazında yaklaşık 41 kat oldu.

ArcelorMittal geride kalan 20 yılda belki Erdemir’in yönetimini ele geçiremese de kazanç elde ettiği anlaşılıyor.