ABD’de siyah çocuklara özel “köle okulunun” kalıntıları ortaya çıkarıldı

ABD’nin Virginia eyaletindeki William & Mary Koleji’ne bağlı arkeologlar, kampüste yapılması planlanan bir yenileme çalışması öncesi başlatılan kazılarda, 1760 yılında açılan Williamsburg Bray Okulu’nun neredeyse eksiksiz temeline ulaştı. Bu okul, Kuzey Amerika’da hem özgür hem de köleleştirilmiş siyah çocuklara eğitim vermeyi amaçlayan ilk kurum olarak biliniyor.

Bray Okulu, Benjamin Franklin’in önerisiyle ve öğretmen Ann Wager yönetiminde, Amerikan Devrimi’nden 16 yıl önce kuruldu. Ancak bu kurumun amacı, köleleştirilen bireyleri özgürleştirmek değil, onlara İncil’e dayalı itaat kültürünü aşılamak idi. Eğitim, İngiltere Kilisesi’nin dini doktrinlerine dayanıyor; çocuklara okuma yazmanın yanı sıra kızlara dikiş ve el işleri öğretiliyordu. Dersler sabah 6-7 gibi başlıyor, öğrenciler pazar günleri dahi ödev yaparak boş vakit geçirmemeye teşvik ediliyordu.

Koloni kayıtlarına göre öğrencilerin yüzde 93’ü köleleştirilmiş çocuklardan oluşuyordu. Aralarından sadece 86’sının ismine ulaşılabildi.

ÖZGÜRLÜK ARACI OLARAK DA KULLANILDI

Bray Okulu’nun amacına rağmen, bazı öğrenciler eğitimi özgürlük aracı olarak kullandı. 1774’te okula gitmiş olan köleleştirilmiş bir çocuk olan Isaac Bee kaçtı. Hakkındaki kaçak ilanında öne çıkan özelliklerden biri olarak “Okuma yazması var” ifadelerine yer verildi.

Okul, 1765’te taşındı ve 1774’te tamamen kapandı. Ancak yapı, yüzyıllar boyunca farklı işlevlerde kullanıldı. 1930’da William & Mary kampüsüne taşındı ve Brown Hall adını alarak, ABD’de üniversiteye kabul edilen ilk kadın öğrenciler için kadın yurdu olarak hizmet verdi. Binanın orijinal işlevi ise zamanla unutuldu.

2011’den itibaren yapılan kazılarla binanın aslında eski Bray Okulu olduğu belirlendi. 2023’te orijinal yapı, eklerinden ayrılarak Colonial Williamsburg’a taşındı. Ancak bir kısmı ve eklentileri hala kampüste kaldı.

2024’te başlayan yeni kazılarda, yapıya ait bir bodrum katı da ortaya çıkarıldı. Burada, Kolonoware seramiği gibi, köleleştirilmiş ve yerli halklara ait topluluklarda yaygın olarak kullanılan eşyalar bulundu. Ayrıca Brown Hall dönemine ait kalem parçaları, düğmeler, takılar ve iç dekorasyon objeleri de kazıdan çıkarıldı. Bir cam parçasında bilgelik tanrıçası Minerva net şekilde görülüyor.

Kazılarda bulunan bazı eserler William & Mary’de sergilenecek; yenilenen Bray Okulu ise Colonial Williamsburg’da ziyaretçilere açılıyor.