Venedik Sinema Festivali’nde (2019) büyük ödül Altın Aslan’ı alan, 2020’de Joaquin Phoenix’e en yeterli erkek oyuncu, bestekar Hildur Guonadottir’e en yeterli müzik Oscar’ını tanıtan Todd Philipps’in Joker’i çok beğenildi. Üretim bütçesi 60 milyon sinemanın dünya kapasitesi getirisi 1 milyar dolardan fazlaydı. Anarşist, antisosyal, ikili kimlikli, karanlık, psikopat Joker rolü için Phoenix’e 35 kilo verdi. Ortadan beş yıl sonra yönetmen Phillips, Joker’in devamı Joker: İkili Delilik’i gerçekleştirdi. Direkt görüşten ödün vermeden, muhteşem kahraman sinemalarının kodlarını taşımayan, güldürücü müzikal olarak tanımladığı, imalinde anti kahraman Joker’i için Doktor Jekyll ve Bay Hyde’daki üzere çift hedefli olarak sınıflandırıldı.
HAYRANLARIN TEHLİKELİ BAĞIMLILIĞI
Joker ya da Arthur Fleck, Doktor Hyde ve Bay Jekyll misali iki kimliği ortada sıkışarak başta annesi olmak üzere altı kişiyi öldürünce Gotham Şehri’ndeki iflah olmaz hatalıların bulunduğu Arkham tutukevine konur. Todd Philipps’in dramatik komedi, müzikal, ruhsal gerilim-fantastik olarak tanımlayabileceğim sinemasında Joker idam cezasıyla yargılanıyor. 1940’larda açılış programında büyük stüdyo sinemalarının başında oynatılan Looney Tunes animasyonunda Joker’in alter egosuyla savaşmasınız. Phillips bu kısa animasyonu meslektaşı Sylvain Chomet’e emanet etmiş, Belleville’de Randevu, Sihirbaz animasyonlarının ustası da tüm yeteneklerini sergilemiştir.
Hapishanedeki polislerin rejimi, aşağılamaları içinde davayı bekleyen Arthur bir gün dişil alter egosu Lee ile karşılaşır. Harika kahramanların ve bunların çok sayıdaki alter egolarında çoklu kimlikleri mevcut, bu da onların kimlerin gerçeklerini keşfetmeye faydası var. Arthur’un avukatı gerçek anlamda çalışmaya devam etmez, savcı idamını ister, yeni kız arkadaşı Lee ve taraftarların gözündeki Arthur katili Joker’den diğeri olamaz. Direktör “Canavar kimdir, nedir” diye sorar. Arthur zihninin kurbanı mıdır, yoksa şuurlu bir güdümleyici midir? İkili meczupluk tutkulu aşk değil psikiyatrik bir olgudur, iki kişinin coşkunluğu, taşkınlığıdır.
ABD ELEŞTİRİSİ
1877’de Fransız psikiyatrları Ernest Charles Lasègue ile Jean-Pierre Falret bu taşkınlığın tedavisi için “folie à deux” (paylaşılan psikotik rahatsızlıklar) teşhisi verdi. Papin kızkardeşlerin hizmetçilik yaptığı meskenin sahibesi ve kızını öldürmeleri (1933), ikili cinayet hadisesi Jean Genet (Hizmetçiler), Jean-Paul Sartre, Simone de Beauvoir olarak ünlü muharrirlerin ilgisine dikkat çekildi.
Kurmaca genişlemeler olduğunu, kitleleri çoğalttığını, taklit edilen sistemlerin dönüşebildiğini gösteren doğrudan devam eden sinemasında şiddete daha az yer veriyor. Arthur, Joker davasında kendini savunuyor. Gerçekle içi düşçe girerken katilin iç dünyasını, çalışmalarını, psikiyatrik hikayelerini, aksiyonlarının nedenlerini izliyoruz. Kendini savunurken Arthur’un terapisine başlar. Lee itici güçtür, Joker’i uyandırır, müziği parçaları, kaosu besler, müzikallerdeki numaralar, gösteriler halindedir, küçük şeyler için çok gürültü çıkar. Arthur’un alter egosu onun en büyük düşmanıdır, ben Joker değilim deyince de Lee ona olan ilgiyi görür, uzaklaşır. Dava sürecinde Arthur, Joker fanatiklerinin gözünde onun Arthur değil daima Joker olduğunu anlıyorlar ki büyük aşk sandığı Lee üzere.
Düşlerinde Arthur’la Lee birlikte müzik söylerler. Phillips’in müzikal güldürme ustası Jacques Demy’ye Les Parapluies de Cherbourg (Cherbourg Şemsiyeleri/1964) ile gönderme hürmette bulunur. Hollywood’un büyülü müzikalleri Easter Parade, That’s Entertainment, kült müzikler Mutlu Ol, For Evvel in My Life, What the World Needs Now is Love, That’s Life tekrar sahnededirler. Todd Philipps, Johnny Depp-Amber Heard davasına, Donald Trump’ın başkanlık tartışmalarına, seçim öncesi Trump’a iki kez yapılan suikast girişimlerinin senaryosunun planlandığı ABD’yi eleştirdiği belirtildi. Joaquin Phoenix, Lady Gaga, Brendan Gleeson, Steve Coogan, Catherine Keener, Leigh Gill, Zazie Beetz’in oynadığı “Joker: İkili Delilik” gösterimde.