Deniz Berktay ile Kuzeyden Notlar: 2025 Ukrayna’ya barış getirecek mi?

Bu, size çok olağan gelebilir ve “Ne var bunda?” diyebilirsiniz. Ne var ki Ukrayna’da toplumun genel ruh halini ve resmi söylemleri takip edenler için bu, çok önemli değişikliklere işaret ediyor. Nitekim, Çernovtsi, Ukrayna’nın milliyetçi bölgelerinden biri ve burada üstelik de devlete bağlı bir kurumda bir sanatçı “acil barış” isteğini bundan iki yıl önce dile getirmiş olsaydı, bu skandala yol açardı. Zira o dönemde gerek Ukrayna yönetimi, gerekse milliyetçi kesimler, “Bizim acil barışa değil, zafere ihtiyacımız var” diyordu. Şimdiyse millyetçi bir kentte bile acil barış sözlerinin alkışlandığını görüyoruz.

Rusya’nın Ukrayna’ya ilk saldırdığı günlerde Ukrayna ordusu, hiç kimsenin beklemediği bir başarı göstermiş ve Rusların ilerleyişi durdurulmuştu. Ukrayna ordusunun, 2014’te Kırım’ı savaşsız terk eden ordu olmadığı görülmüştü. Rusların o dönemde arka arkaya büyük başarısızlıklara imza atması, Ukraynalıların beklentilerinin epey yükselmesine yol açtı. 2022 ortalarında Ukrayna yönetimi, “Bizim zafer anlayışımız değişti. Savaşın başlarında bizim için zafer, Rusları durdurabilmekti. Şimdiyse bizim için zafer, Rusları işgal ettikleri bütün topraklardan çıkartmaktır” şeklinde açıklama yaptı. Yani Ruslardan sadece Şubat 2022’den itibaren işgal ettiği yerlerin değil, ta 2014’te işgal ettiği Kırım Yarımadası’nın da geri alınması öngörülüyor, buralar geri alınmadan zafer kazanılmış sayılmayacağı ifade ediliyordu. Böylelikle de Ukrayna yönetimi, kendi kendisini bir çıkmaza sokmuş oluyordu. Zira Kırım’ı geri almadan ateşkes imzalarsa başarısız sayılmış olacaktı. Ukrayna’nın beklentilerini o dönemde bu kadar yükseltenler arasında hiç şüphesiz, bu savaşı Rusya’yı yıpratma savaşına döndürmek isteyen ABD ve İngiltere geliyordu. Zelenski yönetimi, bir adım daha giderek Putin Rusya’nın başında bulunduğu sürece Moskova ile müzakere yapılmayacağı yönünde bir karar aldırmıştı. Herhalde Putin’in kısa sürede devrileceği öngörülüyordu.

Ne var ki Ukrayna’nın 2023’te başlattığı karşı taarruzun başarısızlıkla sonuçlanması, ülkede beklentilerin epey düşmesine neden oldu. Rusya ise 2023 sonundan itibaren yeniden taarruza geçti ve Rus taarruzu, Ukrayna’daki savaş yorgunluğu ve Ukrayna’nın yeni asker bulmakta zorlanmasının da etkisiyle giderek hızlandı. Ukraynalı uzmanlar, Rusların son zamanlarda günde 20 kilometrekare toprak ele geçirdiğini söylüyor. ABD’de Trump’ın kazandığı anlaşıldıktan sonra da Biden döneminin politikalarının devam etmeyeceği anlaşıldığından Ukrayna yönetimi, “zafer” yerine “adil barış” demeye başladı. Üstelik de Zelenski, Kırım’ın askeri yoldan geri alınmasının mümkün görünmediğini açıkça dile getirdi.

Zelenski, önceki gün verdiği bir demeçte, Putin’le ancak ve ancak Trump’la görüştükten sonra görüşeceğini söyledi. Böylelikle, “Putin iktidardayken asla Rusya’yla müzakere etmeyiz” çizgisinden “Putin’le doğrudan değil ancak dolaylı müzakere yaparız” çizgisine, son olarak da “Trump’la görüştükten sonra Putin’le görüşürüz” çizgisine gelindi.

Ukrayna’da hemen herkes, bu yıl barışın olacağını tahmin ediyor. Fakat bu barışın şartları, önümüzdeki aylarda savaş sahasındaki sonuçlara göre netleşecek. O nedenle önümüzdeki haftalar, burada yoğun çatışmalarla geçecek.