Engin Altan Düzyatan: Ne yaparsak yapalım hayata geçirdiğimiz rollerle yargılanıyoruz

Engin Altan’ı mesleğe başladığım birinci yıllardan beri tanıyorum. O hem çok düzgün bir oyuncu
hem büyük bir star. Yıllar onu fizikî olarak da insan olarak da değiştirmiyor, “Kendimi tanımaya başladıktan sonra birinci uğraş ettiğim şey ego oldu” diyor. Oyunculuğun yanında yapımcılık ve direktörlük yapıyor, fotoğraf çekiyor, toplumsal sorumluluk projelerine imza atıyor, özcesi daima üretiyor. Bu sefer daha farklı bir fotoğraf çekimi yapalım diyoruz. Kıyafetleriyle havuza atlama konusunda hemfikir oluyoruz. Hava soğuk, su daha da soğuk. Ancak o soğuk suyun içinde dişleri kenetlense de poz veriyor, işine duyduğu saygıyı bir kere daha gözlerimle görüyorum. Sonra da başlıyoruz muhabbete…

◊ Yeni sinemanın ‘Dünya Varmış’. Sen en son ne vakit ‘Dünya varmış’ dedin?

Her gün diyorum. Ekseriyetle güne keyifli kalkan biriyim, umutsuz biri olmadığım ve yaşamayı sevdiğim için her gün dünya varmış benim için.

◊ Evet, genelde daima müspet ve umutlusun. Bu yanını müdafaanın sırrı ne?

Sırrı, kendine bedel vermek galiba. Dünyada her gün birçok olumsuzluk oluyor, toplumsal medyayla bu aksilikleri çok daha sık görüyoruz. Bir yandan da yaşamamız gereken bir hayatımız var ve nasıl yaşayacağımız elimizde. Durumlara negatif bakmanın beşere da sonuca da yararı olmadığını yıllar içinde gördüm, negatif kanılar seni aşağıya çekip umutsuz biri haline getiriyor. Ümitsizliğin kimseye bir şey kazandıracağını düşünmüyorum. Fakat bir formda olumlu bakmayı öğrendiğin vakit evvel senin enerjin yükseliyor, bu etrafındakileri etkiliyor, en azından daha memnun bir tertip içinde oluyorsun.

◊ Yeni sinemasında dünyanın sonuna 24 saat kaldığını öğrenen bir taksi sürücüsünü canlandırıyorsun. Sana 24 saat sonra dünyanın sonu geliyor deseler ne yapmak isterdin?

İnsan birinci evvel ailesi ve arkadaşlarını düşünüyor, onlarla vakit geçirmeyi istek ederdim. Arkadaşlarımı, sevdiklerimi toplayıp herkesi görebileceğim bir ortam yaratırdım. Bir de motora binmek isterdim sanırım.

◊ Fragmanlarda gördüğümüz kadarıyla dünyanın sonu geldiğinde hayatta kalacakların yaşadıkları bir alan var. Ve burada cinsellik yasak. Sence cinsellik olmadan aşk olur mu?

Günümüzde bu dediğinin olması sıkıntı. Yani bir noktada kesinlikle bu türlü bir şeyi insanoğlu arzuluyor. Zira bu insanın DNA’sına işli bir şey, erkek ve bayan soyunu devam ettirmek için içgüdüsel olarak bunu hissediyor. İnsanın tabiatına ters bu türlü bir şeyin olmaması.

◊ Sinemada hayatta kalanların yaşadığı yerde, ‘beyazlar’ diye kodlanan seçkinler ve onlara hizmet eden ‘kahverengiler’ var. Dünyanın sonu gelmiş bile olsa hâlâ kast sistemi hâkim. Senin bu tip ayrımlara bakışın ne?

Eğer olağan bir bireysen elbette herkesin eşitliğini savunursun. Lakin bu maalesef insanın var oluşundan itibaren süregelen bir durum. Dünya tarihi boyunca bilgi her vakit en kıymetli güç olmuş. Birçok savaşın, silahlar ya da uyuşmazlıklar yüzünden çıktığını düşünüyoruz ama bence dünyadaki bütün savaşların temel çıkma sebebi bilgiye sahip olmak. Bilgiyi kendi elinde bulundurup saklayabilenler bu kast sistemini oluşturmuşlar. Edindikleri bilgiyi paylaşmamışlar, halkı aşikâr bir eğitim düzeyinin üstüne çıkarmayarak kendi işlerinden uzak tutmaya çalışmışlar. Bu strateji, günümüzde de emsal biçimlerde devam ediyor. İnsanların gücünü belli alanlara yönlendirerek, asıl güç ve bilgi kaynaklarına erişimleri sınırlanıyor ve toplumsal tertip bu halde devam ediyor…

?

‘EN BÜYÜK BEDELİM AİLEM’

◊ 21 yaşından beri Türkiye’nin en beğenilen erkek oyuncularından biri oldun.  24 yıldır güzel sıfatıyla yaşamak problem yarattı mı?

Ağır bir şey. İster istemez bu algıyı artık korumak zorundasın, kilo alma talihin yok. Her vakit olduğunun en uygunu olmayı da dilek ediyorsun, kendine gösterdiğin hürmetle da alakalı. Her gün kalkıp spora gidiyorum, kendimi daha da geliştirecek bir şeylerin peşine düşüyorum, kitap okuyorum… Yaş aldıkça kesinlikle kendinizi geliştirmeniz için bir şey yapmanız gerekiyor. Yoksa hayat sıkıcı hale gelmeye başlıyor. Benim meşhur olmakla ilgili asıl düşüncemi biliyorsun, tanınmak insanın halka karışmasını zorlaştırıyor ve bu bir oyuncu için büyük kahır.

◊ Gözlem yapmak mı zorlaşıyor?

Evet, zorlaşıyor. Mesela bir yere girdiğimde beşerler bir mühlet beni izliyor, nasıl bir adammış diye bakıyorlar, bu da benim müşahede yapmamı ister istemez zorlaştırıyor. Bu durum maalesef bizim yaptığımız işin bir yan tesiri. Ünlü epeyce ister istemez halktan kopmaya başlıyorsunuz, fakat bir oyuncunun en son yapması gereken şey halktan kopmak olmalı. Zira halktan koptuğunuzda bağlarınız zayıflamış oluyor ve siz bir fanusun içinde hapsoluyorsunuz. Fanustaki hayat gerçeği çoğunlukla yansıtmıyor. Şayet fanusun içindeki hayatın gerçek olduğuna inanırsanız ve sonradan bunun düzmece olduğunu fark ederseniz, çok büyük bir yıkımla karşılaşıyorsunuz. Herkesi yaşadığı gerçekliğe bağlayacak bir kıymet olmalı, benim en büyük bedelim ailem…

◊ Şimdiye kadar oyunculuk ismine ödediğin en büyük bedel ne oldu?

Sanırım bu mesleğin en büyük bedeli özgürlüğünüzden vazgeçmek oluyor. Meşhurluk dediğimiz şey bence özgürce hayatın içine karışma fırsatını elinizden alıyor. Mesela Kapalıçarşı’yı çok severim, oranın hareketliliğini, atmosferini, Mısır Çarşısı’nı… Her gün gidip dolaşabilirim lakin gerçek şu ki orada rahatça, tek başıma dolaşmayalı tahminen 20 yıl oldu… Tanınan, sevilen biri olmanın getirdiği bir sürü hoş bedelin yanında, özgürlüğünüzü elbette biraz kaybediyorsunuz.

?

‘KEŞKE TÜM DÜNYADAKİ CANLILAR TIPKI HAYAT HAKKINA SAHİP OLSA’

◊ Herkesin hakkında fikir sahibi olduğu bir hayatı yaşamak güç mu?

Tabii sıkıntı fakat vakitle alışıyorsun. Kendini bu türlü röportajlarda anlatmaya çalışıyorsun lakin sonuçta beşerler daima inanmak istediklerine inanıyor. Ben insanların fikirlerini değiştirmek zorunda olmadığımı kabullendiğim an çok rahatladım. Bu hayatta kimseye bir şey kanıtlamak, ispat etmek zorunda değiliz.

◊ Peki, en yanlış anlaşıldığın şey ne oldu?

Mesela sol tandanslı bir sinemada 80 ihtilalinin öncülerinden birini oynamıştım.  Bir köşe yazısında “Evladım solculuk sana mı kaldı” dediler. Sonra ‘Anadolu Kartalları’ diye bir sinemada oynadım, “Militarizme alet olduğunun farkında mısın” dediler. ‘Diriliş Ertuğrul’da oynadım, “Aman evladım Osmanlı hikâyeleri” falan dediler. Beşerler sizi her vakit eleştirmek ve yaptığınız, oynadığınız her oyunun ideolojisine sizin de inandığınızı düşünmek istiyor. Ancak ben oyuncuyum, yalnızca o an o rolü oynuyorum. Oyuncunun ideolojileri geniştir, her şeyi algılayabilecek bir bakış açısına sahiptir. Fakat ne yaparsak yapalım, yaptığımız işlerle, hayata geçirdiğimiz rollerle yargılanıyoruz ve etiketleniyoruz.

◊ Herkesin seninle ilgili bir fikri var dedik. Senin dünya görüşün, ideolojin ne?

O kadar güç bir soru ki… Ferdi olarak yanıtım biraz ütopik. Keşke bilgi herkese açık olsa. Keşke tüm dünyadaki canlılar tıpkı hayat hakkına sahip olsa. O denli istatistikler var ki, dünyadaki reklam veren bütün şirketlerin, reklama ayırdıkları bir yıllık bütçesinin yalnızca yüzde 1’lik kısmıyla dünyadaki açlık sona eriyor. Ancak dünya nizamı bu halde değil ne yazık ki. Hepimiz savaşlar olmasın istiyoruz, değil mi? Hangi ideolojiye sahipsek, o ideolojiyi diğerlerine ziyan vermeden özgürce yaşamak istiyoruz. İşin doğrusu, ben senin haklarına müdahale etmediğim sürece benim neye inandığım seni ilgilendirmemeli. Bu türlü bir dünyayı hayal etmek ütopya üzere lakin gerçek olmasını arzulardım. Maalesef yaşadığımız dünya bu türlü değil.

◊ ‘Diriliş Ertuğrul’ üzere çok izlenen ve uzun süren bir işte rol aldıktan sonra tarihi işlerle özdeşleştirilmeye başladın. Halbuki birçok farklı projen oldu, oluyor. Buna bozulduğun oldu mu?

İlk vakitler ‘neden beni yalnızca bu türlü algılıyorlar’ diye düşündüğüm oldu. Olağan, çok başarılı olmuş bir işti, hoş senaryosu vardı. Birçok tıpkı janra, diziye de örnek teşkil etti. Ben de o işe çok özenmiştim, rolü çok severek oynamış ve dizi güzel olsun diye çalışmıştım. Dünyanın her ülkesinde izlenen bir imal oldu, benim de globalde tanınmamı sağlayan bir iş. Olağan, dizi beş yıl sürünce insanların o algıyı başlarına yerleştirmelerini de anlayabiliyorum.

?

‘NESLİŞAH’A DA EVLATLARIMA DA HER GÜN ŞÜKREDİYORUM’

◊ Oyunculuk dışında yaptığın en uygun şey ne?

Babalık, hatta bence babalığı oyunculuktan daha âlâ yaptığımı düşünüyorum.

◊ Emir Aras 8 ve Alara 6 yaşında. Onlardan çıkardığın ders ne oldu?

İki yeni bireyin kendilerini ve dünyayı fark ediş süreçlerinde onlara dayanak olmak harikulade bir his, baba olduğum için Neslişah’a da evlatlarıma da her gün şükrediyorum. Babalık hayatıma bakış açımı değiştirdi. Hayatımın birinci sırasında şu anda oyunculuk mu babalık mı dersen, babalık var.

◊ Neslişah ile 11 yıldır evlisiniz. Aşkın ateşi ve tutku evlenip bir de iki çocuk sahibi olduktan sonra devam ediyor mu?

Gerçekten doğru beşerle bir ortada olma talihine eriştiysen, o vakit büyüyerek devam ediyor. Olağan o kalp atışı hızlanması, ellerin terlemesi üzere şeyler birinci vakitlerin kıssası. Sonra kendini sevgiye, hürmete, onu düşünmeye bırakıyor. Biz birbirimizden çok şey öğreniyoruz, istikrarlı biçimde devam ediyoruz. Bence evlilik paylaşabildiğin kadar var, şayet paylaşmayı bitirdiysen ve en yakın arkadaşın eşin değilse o vakit evlilik yıkıcı hale gelmeye başlayabilir.

?

‘AFRİKA’DA SU KUYULARI AÇTIRDIM, 20-25 BİN BİREYE SU SAĞLADIK’

◊ Sosyal sorumluluk projelerin var. Sence ünlü isimlerin hassaslığı bir şeyleri tesirler mi?

Akademisyenlerin bilgisi ve uzmanlığı, farkındalık yaratmada en sağlam kaynaklardan biri. Fakat akademisyenlerin ele aldıkları mevzuların teknik lisanı vakit zaman halkın ilgisini çekmeyebiliyor. Bu yüzden, toplum önünde olan bireylerin bu mevzulara hassaslık göstermesi, akademisyenlerin işini tamamlayıcı bir rol oynuyor. Bu manada da öncü olmak için yıllardır gayret harcıyor, belgeseller çekiyor, bu işe vakit harcıyorum.

◊ İki belgesel çektin değil mi?

Evet, birincisi dünya üzerinde pak suya erişimi olmayan toplumları incelemek üzerineydi. Toplumlar biraz merkezden uzaklaştıklarında pak suya ulaşamıyorlar, bunu Kanada’da, Afrika’da, Pakistan’da görüyoruz. Hayvanların içtiği yerlerden su içiyor bu beşerler. Sonra orada çektiğim fotoğraflarla bir stant açtım, elde ettiğim gelirle Afrika’da su kuyuları açtırdım, 20-25 bin bireye su sağladık. İkinci belgeselde de şunu anlatmak istedim; birtakım toplumlar pak suya ulaşamıyorken çağdaş toplumlar süratle suyu kirletiyor. Dünyadaki neredeyse bütün sularda mikroplastiklere rastlıyoruz. Bedenimizde da plastikler var. Bunu incelemek için farklı ülkelere gittim. Aslında kolay tahliller var. Hepimiz internetten yemek siparişi veriyoruz. Yalnızca “Plastik çatal, bıçağa gereksinimim yok” diyerek plastik üretimini azaltmaya takviye olabiliriz.

‘EKSTREM SPORLARA BAYILIYORUM’

◊ Oyunculuk, yapımcılık, senaryolar, direktörlük… Bir yanınla işveren, bir yanınla da çalışansın. Bunları egosuz yönetmeyi nasıl başarıyorsun?

Benim kendimi tanımaya başladıktan sonra birinci gayret ettiğim şey ego oldu.

◊ Neden?

Ego bir insan için çok gerekli ama egolarınıza teslim olduğunuz an kibirlenmeye başlıyorsunuz ve yaratıcılığınızı kaybediyorsunuz. O yüzden hiçbir vakit kibre düşmemeniz gerek. Senin de bahsettiğin üzere oyunculuk, yapımcılık, direktörlük üzere birçok farklı rolde hem yönetici hem de çalışan olarak varım. Yere sağlam basmak için, anda kalabilmek için aileme güveniyorum. Hoş hobilerim var. Onlar da beni yeni tutuyor. Ekstrem sporlara bayılıyorum, bahçeyle uğraşıyorum, tam bir outdoor adamıyım. Fotoğraf çekmek hayatta en zevk aldığım hobilerimden biri. Hatta ferdî bir hobim olan fotoğrafçılığı profesyonel bir projeye dönüştürdüm ve yeni bir Instagram sayfası açtım: @ead_thestudio. Çektiğim fotoğrafları paylaşıyorum. Bu usul yeni projeler, içsel dengeyi korumamda, yaratıcılığımı canlı tutmamda bana dayanak oluyor.

◊ Bu sene iki sinemanın daha var…

Evet, biri ‘Tete ve Masal’. Bir Viking hükümdarını oynadım, çok eğlenceliydi, çocuklara bir hatıra kalsın diye yaptım. Öbür sinemam ‘Bir Adam Yaratmak’. Çok ağır bir roldü. Necip Fazıl Kısakürek’in kıssası. Kendisini incir ağacına asmış bir babanın oğlu bir roman müellif ve kendi mukadderatı de oraya yanlışsız sürüklenir. Vefat korkusu ve varoluş ıstıraplarıyla alakalı bir sinema.

◊ Bugün 10 Kasım. Sen geçen sene ‘Sağol Atam’ belgeselinde Atatürk’ü canlandırmıştın. Nasıldı Atatürk’ü oynamak?

İnanılmaz bir gururdu ve her vakit hayal ettiğim bir şeydi. Küçük bir belgeselde kısa bir mühlet oynayabilmiş olsam da çok pahalıydı. Ceddim için söylenecek çok şey var, kitaplar yazılır, yazıldı. Dünya için çok kıymetli bir önderdi, bize çok değerli bir miras bıraktı, bu mirası korumak, bu mirası devam ettirmek de bizim misyonumuz. Ve elimizden geleni yapmaya da çalışıyoruz, çalışacağız.