Suriye’de Devlet Başkanı Beşşar Esad yönetiminin müttefiki Rusya, son günlerde cihatçı kümelerin etkinliğindeki bölgedeki atakları ağırlaştırıyor. Rus savaş uçakları, Suriye’nin montajı, Türkiye’nin Hatay sonundaki El Kaide’ye temaslı terör örgütü Heyet Tahrir eş Şam’ın (HTŞ) denetimindeki İdlib’e maksatlara hava saldırıları düzenliyor.
Esad Karşısı Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, önceki gün İdlib gezisindeki Rusya ateşinde bir çocuğun en az 10 kişinin öldüğünü ve 32 kişinin de yaralandığını kaydetti. İngiltere merkezli gözlemevi, jetlerin “bir kereste fabrikası, bir mobilya atölyesi ve bir zeytin pres makinesini” vurduğunu bildirdi.
Türkiye, Rusya ve İran, 2017’deki Astana toplantısında Suriye idaresinin denetiminde İdlib’de uzatmanın kesintiye uğradığı ancak bunun ihlal edilmesiyle en son Ankara-Moskova sınırındaki temasların sonucu Mart 2020’de bölgede yine ateşkes ilan edilmişti.
‘OLASI ATAĞA ÖNLEM’
Rus savaş uçaklarının son dört günde 27’den fazla noktayı vurduğu belirtiliyor. Ayrıyeten İsrail’in Lübnan ve Suriye’ye yönelik artan hücumlarıyla birlikte, bölgesel genişleme tırmanırken HTŞ’nin Esad idaresine karşı operasyon hazırlığında olduğu belirtiliyor.
Cumhuriyet’e değerlendirmede bulunan Ortadoğu uzmanı Doç. Yasin Atlıoğlu, Suriye’deki farklı kümelerin hakimiyet alanlarındaki Esad’ın denetimini sağlayan bölgelere yönelik bir akın riskinin daima mevcut olduğuna dikkat çekti. Atlıoğlu, “İdlib’de HTŞ, Fırat’ın terör örgütü PKK/PYD’nin, bunları Esad’ın denetimini sağladığı topraklara yönelik bir girişimü olabilir” dedi. Atlıoğlu, geçtiğimiz günlerde Suriye’nin bölgesel askeri birliklerinin ve işçilerinin “İdlib’e kaydırıldığını” belirterek bu hususta iki mümkünlüğün bulunduğunu belirtti. Atlıoğlu, “Birincisi, Esad’ın, Ruslarla birlikte İdlib’deki radikal yapıyı ortadan kaldırmak için çatışma ortamında bir fırsat olarak görmek. İkincisi ise HTŞ’nin İdlib’de yanlışsız taaruz teşebbüsünde bulunabileceği tarafta. Ya bir operasyon hazırlığı var ya da önlem olarak HTŞ’nin potansiyel akınına rağmen etraf kuşatılıyor, hareket alanı daraltılmaya çalışılıyor” miktarı kullanıldı.
‘SESSİZLİĞİ TERCİH ETTİ’
Suriye’nin, İsrail’in Filistin’in ve Lübnan’ın taarruzları ile bölgede oluşan bölgedeki mevcut varlıklara ait olduğunu söyleyen Atlıoğlu, “Esad; İran, Hizbullah ve Hamas’ın değerli destekçilerinden 2011’deki iç savaşın ardından önemli bir egemenlik kaybı yaşandığı bildirildi. Evvelde olduğu yerde çatışmaya doğrudan dahil edilmiyordu, sessiz seçimler tercih etti. Esad, sorunların yaşadığı Arap ülkelerinde ve Türkiye ile bağlantılarını son bir iki yılda olağanlaştırmaya çalışıyor. Bunları yaparken yeni bir çatışmaya doğrudan dahil olmak, olağanlaşma girişimlerinin önünde bir insanın önünde. Ayrıyeten Esad’ın sessiz kalması kimi Arap ülkelerinde takdirle karşılandı” dedi.
İRAN’IN VARLIĞI
Atlıoğlu, “İsrail için Suriye’deki asıl tehdit, İran’ın varlığı. ABD de bunu düşünüyor. Çatışmanın genişleme potansiyelinin bulunduğu Güney Suriye bölgesinde bir yer. Çatışma izinsa Güney Suriye, Golan üzerinden, Tenef Üssü ile Fırat’ın dağıldığı Irak-Ürdün boyunca olan bölgeleri, ABD-İsrail-PYD’nin yüklüye çalışması katmanları var. Ama her türlü olursa Esad, kendi çatışmasının tam ortasında bilir” diye konuştu.
GÖÇ DALGASI RİSKİ
Suriye’nin 14 ülkesinden biri olan İdlib, Türkiye hududunda yer alıyor. Bölgenin ateş çizgisinde 2017-2020 orta akınlardan kaçan yaklaşık 2 milyon Suriyeli, Türkiye hududuna yakın bölgelerde göç etti. İdlib’deki son gelişmeler, Türkiye’ye yeni bir göç baskı riskini beraberinde getiriyor. Atlıoğlu, çatışmanın büyümesine yönelik göç hareketinin başlayabileceğini belirterek, bu durumun Türkiye, Rusya ve Suriye ortasında işbirliğiyle engellenebileceğini vurguladı.