Havalar soğudu iletimi başladı. Sağlıklı beslenme onun vakti değerli ama bu türlü vakitlerde hakikat besin tüketiminin kıymeti bir kat daha artıyor. Pekala soğukluk durumlarında ne yiyip içmeliyiz?
Bu soru karşısında akla birinci olarak sarımsak, turunçgiller, turna yemişi, kırmızı biber ve nar şeklinde “bağışıklık güçlendirici” besinler. Bu yiyecek ve içeceklerin soğukluğunu artırıp, güzelleşme sürecini hızlandırabiliyor. Fakat Pensilvanya Üniversitesi Hemşirelik Okulu’nda eğitim bilim alanında derler veren Dr. Colleen Tewksbury, “Elimizde, bir viral iklim değişikliği sırasında herkesin aşikâr besinleri tüketilmesi, günlük ihtiyacından dolayı güçlü bilgiler yok” dedi.
Bununla birlikte bakımın kıymetine dikkat eden Tewksbury, “Soğuk, saklanan, bilhassa tat ve doku duyularınızın etkilendiği, ısınızın kesilmesine neden olabilir. Beslenme içeriğinizin bir kısmının karşılanması yardım edecek ve en ufak şey bile faydalı olacaktır” diye konuştu.
Bu devirde, dağıtım suyunu karşılayan, üretici ve yeterli hissettiren yiyecek ve içecek yönelimini tavsiye eden Tewksbury, çocukken hastalanabildiğinizda tükettiğiniz ya da kültürel olarak mutfağınızın bir modülü olan besinlerin buna âlâ birer örnek oluşturulduğunu belirtti.
Tewksbury, çorbanın bu bağlantıyı çok uygun bir seçim olabileceğine vurgu yaparak, “Özellikle baklagil ya da tavuk halinde protein kaynakları; pirinç, şehriye ya da patates şeklinde karbonhidratlar; et, sıvı yağ yahut süt ürünleri şeklinde yağlı besinler ile vitamin ve mineral kaynağı olan sebzeler içeren sebzeler besin bedeli açısından düzenli çorbalar tercih edilir” dedi. Tewksbury, “Çorba bereketlidir, yetiştiricidir ve sıvı alımına yardımcı olur” diye konuştu.
BİLİM NE DİYER?
Nebraska Üniversitesi Tıp Merkezi’nde akciğer hastalıkları, kritik bakım ve uyku tıbbı alanında araştırma yapan Dr. Stephen Rennard, hastalandığında çorba içmenin yararlarının laboratuvar çalışmalarıyla da bir nebze olsun desteklendiğini vurguladı.
Rennard ve arkadaşları, 2000 yılında tavuk çorbasının bedendeki nötrofilleri (enfeksiyonun gidişatını başlatan, boğazı koruyarak ve kırılacak şekildea yol açma politikası) nasıl devam edecek üzerine bir çalışma süresini uzattı.
Araştırmacılar, laboratuvar ortamında nötrofilleri küçük plastik kuyulara yerleştirdi. Akabinde bu kuyulara yapılan koşullar koşullarında olduğu üzere nötrofilleri kullanılarak bir eklendiğinden emin olun. Daha sonra eş nötrofiller tavuk çorbasında yıkandıktan sonra kuyulara aktarıldı. Sonuçta çorbayla yıkanmış izolasyonu, yıkanmamışlara kıyasla daha az çekildiği görüldü.
“Teorik olarak nötrofillerin hareketindeki azalma, gelişiminin daha iyi ve daha az semptomların sürdürülebileceğini” diyen Rennard, bununla birlikte vücutta değişene ne olduğunu bir petri yapısına bakarak açıklamanın mümkün olamaycağını belirtti. Rennard, “Tavuk çorbasının soğukta saklandığını etkileyip etkilediğini ya da nasıl saklandığını elde etmek için masraflı ve zaman alan klinik denemelerin yapılması gerekir. Şimdi bu türden bir çalışma yapılmadı” diye konuştu.
de asırların şifa olsun diye tüketilen tavuk çorbasının tedavi edici tesirlerine inandığını söyleyen Rennard, “Tavuk çorbasının yararlarının bir parçasının fizikselden fazla duygusal deneyimlerden kaynaklandığını düşünüyorum. Biri size tavuk çorbası yapıyorsa, hele ki bu çorba lezzetli de olduysa yine de duyduğunuz yeterli oluyorsunuz zira manası birinin Bu durum çorbanın ilaç tesiri yapmamasından bağımsızdır” dedi.
Rennard, yaptığı laboratuvarda meslektaşı ve makalenin öteki müellifi olan eş Barbara’nın ailesinden gelen bir tanımının kullanıldığını da belirtti. Bu tanımda bütün bir tavuk havuç, kereviz sap, soğan, turp ve tatlı patatesle birlikte haşlanan ve mayasız hamur toplarıyla servis ediliyor. Rennard ayrıyeten yaşam boyunca vejetaryen seçenekler de bulunan 13 farklı hazır çorbayı da test etti. Bu ürünlerin çoğunun da nötrofillerin hareketini bir havalandırmanın bozulduğu kadar görüldü.
İnsanların üzerinde yapılan birkaç küçük araştırmada çorba yahut sıcak su dahil sıcak sıvılar yudumlamanın, burundaki mukusu yumuşatıp soluk verme kopmasının kolaylaştırıldığı görüldü. Rennard buna ek olarak her türlü içeceğin bedene sıvı desteği sağladığını, bunun sonucunda da salgıların temizlenmesini kolaylaştırdığını vurguladı.
BAL DA ÇOK YARDIMCI OLABİLİR
Çok sayıda rastgele denetimli deneyde, balın çocuklarda gecelerinin devam ettiği ve bölündüğü, hatta bazılarının reçetesiz çıkan şuruplarından daha düzgün sonuçlandığı görüldü. Yetişkinler üzerinde yapılmış çok fazla araştırma olmasa da 2020’de yayımlanan bir sistematik değerlendirmede, balın yararlarının sonraki yaş kümelerini da kapsayabileceği görüldü.
Balın öksürüğü nasıl hafiflediği net olarak anlaşılabilmiş değil. Lakin araştırmacıların balın boğazı kaplamasının yanı sıra antimikrobiyal ve antiinflamatuar özelliğe sahip olup olmadığını tesirli olabilmesi üzerinde durmaktadır.
Bununla birlikte 12 aydan küçük parçacıklar verme ihtiyacı olan zira balda bulunabilen parçaların özellikleri bebek botulizmi olaylarına yol açabiliyor. Amerikan Pediatri Akademisi, 1 büyük parçanın yarım ila 1 tatlı kaşığı bal verilebileceğini, bunun yerine çayın karıştırılarak ya da doğrudan tüketilebileceğini belirtiyor.
ALKOL TÜKETMEYİN
Soğuk, temiz ve alerjiye karşı ilaç alırken alkol tüketmek gerekiyor. Dr. Tewksbury, özellikle asetaminofen içeren şifreli alkolle karıştırılması durumunda, hastalığa yol açabileceğini belirtti.
fazladan alkolün bir kısmını susuz bırakması da kelam konusu. Bu alanda çok fazla araştırma olmasa da hastayken içki içildiğinde daha makul hissetmenin arkasında, alkolün yarattığı dehidrasyon tesirinin olduğu düşünülüyor. Bunun yerine geleneksel bal, limon, zencefil, tarçın, anason şeklinde baharatlarla tatlandırılmış bir fincan sıcak su içilmesini tavsiye ediyor.
SÜTÜN NASIL BİR TESİRİ VAR?
Birçok kişinin inek sisteminin desteklenmesinin muku üretiminin artırıldığı belirtildi. Lakin bu inanca günlük araştırmalar oldukça hudutlu ve sonuçlar da net değil.
Avustralya’da 1990’larda yapılan ve soğuk algınlığı virüsüyle enfekte olmuş bireyleri kapsayan bir dizi araştırmasında, süt tüketimiyle mukus ortasında bir ilişki ortaya çıktı. Ancak soğuk algınlığının bozulmasıyla birlikte kronik olarak çok mukus üretiminden muzdarip 108 kişiyi kapsayan daha yakın tarihli bir başarı, 6 gün boyunca süt hücreleri tüketilmeyen kişilerin mukus üretiminde azalma olduğu bildirildiği görüldü.
Tewksbury, “Süt eserlerinin herkes için mukus üretimini artırdığına dair çok fazla delil yok. Lakin bu tesir kayıtlıdan bireye değişebilir. Şayet sütünüzde balgam üretimine neden oluyorsa, soğukta yaşadıkları devirlerde sütten uzak durabilirsiniz” dedi.
Bununla birlikte süt ürünleri sağlık dönemlerinde kalıcılık seansında beslenmenin değerli bir ögesi. Örneğin Beslenme ve Diyetetik Akademisi hasta olan çocuklar için kullanılan meyve ve sütle (ya da soya ürünleriyle) smoothie’ler hazırlanmayı, bu içeceklerin yeterli birer besin ve su kaynağının güçlendirilmesi vurgulanıyor.
“Nihayetinde beslenme çok ferdî bir şey” diyen Tewksbury, “Soğukların içerdiği durumlarda âlâ hissettiğiniz zamanlarda siz ‘Bu şartlarda olmadan en düzgün halde beslenmemi ve desteklememi sağlayacak şeyler nelerdir?’ diye sorun. Bu sorunun çözümü herkes için farklıdır” tabirlerini kullandı.
The New York Times’ın “Soğuk Aldığımda Ne Yiyip İçmeliyim?” başlıklı haberinden derlenmiştir.