Soğuk savaşın görünmez mirası: Radyoaktif izler hala üzerimizde dolaşıyor!

Fransa’daki Paris-Saclay Üniversitesi tarafından yürütülen yeni bir araştırma, Soğuk Savaş devrinde yapılan nükleer testlerin tesirlerinin hala etrafımızda var olduğunu gözler önüne seriyor.

2022 yılı Mart ayında Avrupa’yı kaplayan büyük Sahra toz bulutları, beklenmedik bir bileşen taşıyordu: 1950 ve 1960’larda ABD ve Sovyetler Birliği tarafından yapılan nükleer testlerden kalan radyoaktif izler. Araştırmacılar, tespit edilen radyoaktivitenin insan sıhhati için tehlikeli seviyelerin çok altında olduğunu belirtiyor. Ölçülen düzeyler, güvenlik sonlarının yüzde 2’sinden daha düşük.

CEZAYİR’DEKİ BÖLGE DİKKAT ÇEKİYOR

Sahra Çölü’nden Avrupa’ya taşınan toz bulutları, ekseriyetle Cezayir’in Reggane bölgesinden kaynaklanıyor. Bu bölge, 1960’larda Fransa tarafından gerçekleştirilen dört nükleer testin yapıldığı alanlardan biri olduğu için araştırmacılar, bölgedeki radyoaktif kalıntıları daha yakından inceledi.

Mart 2022’de meydana gelen büyük çaplı toz fırtınasının akabinde bir vatandaş bilimi kampanyası düzenlendi ve altı ülkeden 110 toz örneği toplandı. Yapılan tahlillerde, tozun bir kısmının Güney Cezayir’den geldiği lakin radyoaktif izlerin kaynağının Fransız nükleer testleri olmadığı belirlendi.

SOĞUK SAVAŞIN KALINTILARI ATMOSFERDE

Araştırmada, tozlarda tespit edilen plütonyum izotoplarının, Soğuk Savaş devrinde ABD ve Sovyetler Birliği tarafından yapılan yüzlerce nükleer testin global serpinti imzasıyla örtüştüğü ortaya kondu. Bilim insanları, bu testlerin kalıntılarının hâlâ atmosferde dolaştığını ve dünya genelinde farklı bölgelere taşındığını vurguluyor.

Mevcut radyoaktivite düzeyleri halk sıhhati için bir tehdit oluşturmuyor. Lakin bu durum, nükleer serpintinin etrafta ne kadar uzun müddet kalabileceğini ve global etraf üzerindeki tesirlerini anlamak açısından kritik bir göstergedir.

Araştırmacılar, büyük çaplı toz taşınımının tesirlerini nizamlı olarak izlemeye devam etmenin, atmosfer ve etraf üzerindeki uzun vadeli tesirleri anlamak açısından hayati kıymet taşıdığını belirtiyor. Bu çarpıcı bulgular, Science Advances mecmuasında yayınlandı.