Suriye’nin yönetim sistemi nasıl olacak? Ömer Özkızılcık: ‘Norveç demokrasisi beklememeliyiz’

Suriye’de Beşşar Esad yönetimini deviren cihatçı terör örgütü Heyet Tahrir Şam (HTŞ) öncülüğündeki yeni yönetimin lideri Ahmet eş Şara (Ebu Muhammed el Colani), ülkede meşru bir seçim yapılabilmesi için kapsamlı bir nüfus sayımı yapılması gerektiğini söyledi. Olası bir seçim için ise dört yılı işaret etti. Halkının büyük bir kısmının yurt dışında olduğu Suriye’de nasıl nüfus sayımı yapılacağı ise tartışma konusu olmaya devam ediyor. Konuya ilişkin Cumhuriyet’e değerlendirmede bulunan Ümran Stratejik Araştırmalar Merkezi Türkçe Araştırmaları Direktörü Ömer Özkızılcık Mart 2025’e kadar Suriye’de ‘emanetçi hükümet’ bulunduğunu belirterek, geçici hükümetin daha sonra seçileceğini söyledi. Özkızılcık, “Bu hükümetin ardından yeni bir geçiş hükümeti Mart 2025’ten sonra kurulacak. Kurulma süreci için Ulusal Diyalog Konferansı yapılması planlanıyor. Suriye’deki tüm kesimlerin temsilcilerinin seçildiği ve bulunduğu bir konferans olacak” dedi.

”NUFÜS SAYIMI EN ERKEN ÜÇ YIL SONRA”

Konferansla birlikte geçiş hükümeti ve anayasa yazım komitesi olmak üzere iki temel konunun belirleneceğini aktaran Özkızılcık, “Bu yapı kurulduktan sonraki süreçte muhtemelen bir yıl içerisinde Suriye’deki yönetim, aksi bir durum olmadığı sürece tamamen oturmuş olacak. Akabinde de anayasa komitesinin üç sene içerisinde yeni bir anayasa yazması öngörülüyor. Anayasa yazımının ardından nüfus sayımı yapılacak. Yani nüfus sayımının tarihi en erken günümüzden üç sene sonrasında gerçekleşecek” diye konuştu.

”HEPSİ DÖNMEYECEKTİR”

Üç yıl içinde yurt dışındaki Suriyeli sığınmacıların dönüşünün boyutlarının gözlemlenmesi gerektiğine işaret eden Özkızılcık, “Asıl geri dönüşler ilkbaharla birlikte gelecektir. Bu üç sene içerisinde Suriye’de yeni bir kriz yaşanmazsa geri dönüşler büyük olacaktır. Özellikle de Ürdün, Lübnan, Irak ve Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların önemli bir kısmının geri dönmesini bekleyebiliriz ancak hepsi geri dönmeyecektir” dedi.

”TÜRKİYE SEÇİMLERİNDE HAREKETLE”

Suriye muhalefetinde yurt dışındaki Suriyelilerin de oy kullanması yönünde bir değerlendirme bulunduğunu aktaran Özkızılcık, “Türkiye’nin Avrupa’da yaptığı seçim örneklerinden de hareketle belli başlı öneriler ortaya kondu. Ancak bu meselenin nasıl olacağı oluşturulacak anayasa komitesi ve yeni geçiş hükümeti bağlamında belirlenecek. Şu an onu belirleyecek kişiler bile belirlenmediği için net bir şey söylemek doğru olmaz” ifadelerini kullandı.

”EKSİKLİKLER OLABİLİR”

Yeni Suriye’ye ilişkin ‘demokrasi tartışmalarını’ da yorumlayan Özkızılcık, “Suriye’den Norveç demokrasisinin çıkmasını beklemememiz lazım. Bu gerçekçi bir yaklaşım değil. Bizim Suriye’den en büyük beklentimiz, Suriye’de kurulacak hükümetin Suriye halkını temsil etmesi olmalı. Eğer bu oluşturulabilirse, Suriye’deki halkın kendi iradesi bir şekilde hükümete yansırsa en büyük kazanım bu olacak. Seçimler belki tam anlamıyla özgürlükçü, serbest bir ortamda gerçekleşmeyebilir, bazı eksiklikler olabilir ancak seçim iradesinin gerçekleşmesi gerektiğini ifade etmemiz lâzım” diye konuştu.