‘Zincire bir halka daha eklendi’: Hayatları ihmalle değişen anneler Kartalkaya yangınını nasıl izledi?

BBC Mısra Öz ve Pervin İpekçioğlu

Türkiye, Mısra Öz’ü 2018 yılında dokuz yaşındaki oğlu Arda’nın hayatını kaybettiği Çorlu tren kazasıyla tanıdı.

Öz, o günden beri yedisi çocuk 25 kişinin ölümüne neden olan kazanın mahkemesini adım adım takip ediyor.

Kazanın ana nedenlerinden birinin Kapıkule – İstanbul arasında tren raylarının bakımının ihmal edilmesi olduğu mahkeme kayıtlarına geçti.

Öz bu nedenle kaza sonrasındaki adli süreci “ihmal cinayeti davası” olarak tanımlıyor.

Bolu Kartalkaya’da 36’sı çocuk 78 kişinin öldüğü Grand Kartal Otel yangınını da bu duygularla izlediğini söylüyor.

“Biz bu ülkede güvende değiliz. İlk duyduğumda hissettiğim duygu buydu” diyor:

“İhmal cinayetiyle karşı karşıyayız ve bu cinayetler gün geçtikçe artıyor. Hiç kimse sorumluluk almıyor, hiç kimse ceza almıyor.”

21 Ocak’taki Kartalkaya yangınıyla ilgili şu ana kadar aralarında otel sahipleri ve belediye yetkililerinin de olduğu 19 kişi tutuklandı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 3 Şubat’ta “Acımız da öfkemiz de halen çok büyük” dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan “Bir gecelik hasılatını ‘masraf olur’ diyerek yangın tedbirlerine harcamayan aç gözlüler başta olmak üzere ihmali olan kim varsa tek tek hesap sorulacaktır” dedi.

Kartalkaya’da yakınlarını kaybeden aileler de bir araya gelerek kendi hukuk mücadelelerini başlatmak için görüşmelere başladı.

‘GÜNLERCE, HAFTALARCA NÖBET TUTTUK’

Ancak ihmal davalarını yaşayan aileler yasal sürecin uzun ve meşakkatli olduğuna dikkat çekiyor.

Mısra Öz, tren kazasından sonra açılan davada ilk aşamada dört alt düzey memur sanığın yargılandığını söylüyor.

“Bunu 13 sanıklı bir dava dosyası haline getirebilmek için çok emek verdik” diyen Öz, süreci şöyle anlatıyor:

“Altı yıl boyunca ben işimi bıraktım, çalışmayı bıraktım, oturdum dava dosyalarını okudum. Nereye gidilecekse hangi kanala gidilecekse her yere en önde gittim.

“Konuştum, anlattım, hiç sıkılmadan anlattım. Sokaktaki insanlara bile anlattım. Anayasa Mahkemesi, Çorlu adliyesinin önü. Günlerce haftalarca nöbet tuttuk. Trenin geçtiği her yerde, her istasyonda nöbet tuttuk ve olayı anlattık.”

Çorlu tren kazası davasının 370 sayfalık gerekçeli kararında, TCDD çalışanı devlet memurlarının, hat üzerindeki bakım ve denetim görevlerini gerektiği gibi yapmadıkları ve talihe güvenerek hareket ettikleri ifade ediliyor.

Tren kazasında dört kamu görevlisi, taksirle ölüme sebebiyet vermek suçundan hüküm giydi. Toplam dokuz sanığa 8 yıl 4 ay ile 17 yıl 6 ay arasında hapis cezaları verildi.

Yaşamını yitirenlerin yakınları sanıklara iyi hal indirimi uygulanmasına itiraz ederek istinaf mahkemesine gitti. Cezalar Aralık 2024’te onandı. Yargıtay süreci devam ediyor.

Öz, Kartalkaya’da yaşanan faciadaki ihmal iddialarına gönderme yaparak “Zincire yeni bir halka eklendi” diyor.

Yakınlarını kaybedenlerin başladığı hukuki süreç ile ilgili ise “Bu insanları çok zor günler bekliyor” yorumunu yapıyor.

‘ÇOK YIPRATICI, ÇOK YORUCU’

Öz ile ortak paydası olan bir diğer anne ise 6 Şubat 2023 depreminde yıkılan İsias Otel’de kızı Serin’i kaybeden Pervin İpekçioğlu.

Serin okulunun voleybol takımlarıyla birlikte Adıyaman’da turnuvadaydı.

Yıkılan otelde, büyük bölümünü Kuzey Kıbrıslı öğrenciler ile rehber ve rehber adaylarının oluşturduğu 72 kişi hayatını kaybetti.

Serin’in ceza hukukçusu annesi İpekçioğlu, böyle süreçlerde ailelerin henüz yaslarını dahi yaşayamadan “ister istemez bir mücadeleye” başlamak zorunda kaldığını vurguluyor.

“Ve o mücadele çok yıpratıcı, çok yorucu” diyor.

Getty Images Adıyaman’daki İsias Otel 6 Şubat depreminde tamamen yıkıldı

İsias Otel davası süresince Kıbrıs’lı aileler defalarca Adıyaman’a mahkemeye gitti.

24 Aralık 2024’te zanlılara bilinçli taksirden ceza verildi ve Kartalkaya yangınıyla aynı gün İsias davasının gerekçeli kararı açıklandı.

Soruşturma izni verilen kamu görevlileri henüz hakim karşısına çıkmadı.

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, İsias sürecine ilişkin Kıbrıs’tan resmi bir heyetle yaptığı görüşmede, “Kamuoyunun vicdanını rahatlatacak bir karar, bir sonuç çıkacaktır” mesajı vermişti.

Otel sahipleri mahkeme sürecinde, depremin büyüklüğü ve bitişik binaların depremde birbirlerine zarar vermesi olarak tanımlanan “çekiçleme etkisi” üzerinden savunma yapıyordu.

Ancak kararı belirleyen son bilirkişi raporunda binanın “1998 Deprem Yönetmeliği’ne uygun yapılmış olsaydı, yıkılmayacağı” belirtildi.

‘GERİDE KALAN ÇOCUKLARIMIZ İÇİN UĞRAŞIYORUZ’

Bu tip davalarda bazı hukukçular “olası kasıt” üzerinden bir soruşturma yürütülmesi gerektiğine işaret ediyor.

Ceza hukukunda bilinçli taksir, öngörülmesine rağmen istenmeyen neticenin gerçekleşmeyeceği inancıyla hareket edilmesi anlamına geliyor.

Olası kasıt durumundaysa istenmeyen neticenin öngörülmesi ve buna rağmen hareket edilmesi söz konusu.

BBC Serin İpekçioğlu

İpekçioğlu “Benim ana yüreğimde bu kişilerin cezası olası kastın da ötesinde” diyor.

“Devlet niye var; şahsi öcün söndürülmesi için. Adaletin devlet eliyle sağlanması için. Bizim davamızda vicdanları rahatlatmayan bir karardan bahsediyoruz. Başında adil kelimesi olmayan bir karardı verilen.”

Şampiyon Melekler ismiyle dernekleşen Kıbrıslı aileler şimdi kararı bir üst mahkemeye götürüyor.

28 Ocak’ta konuştuğumuz İpekçioğlu “Benim kızımın yarın doğum günü, 16 yaşına basacaktı” diyor.

“Geride kalan çocuklarımız var, onlar için ayakta kalmamız gerekir. Onun için uğraşıyoruz. Yoksa bizim için hayat bitti.”