Internet Gazete bir Atak Ajans Yayın Kuruluşudur -
$ DOLAR → Alış: / Satış:
€ EURO → Alış: / Satış:

Karagöz efsanesi Evliya Çelebi = ortaya çıkıyor

Tarihçi, rehber ve gezgin Samet Altıntaş’ın dokuzuncu kitabı ‘Evliyâ Çelebi’nin Birinci Seyahati’nden geçen günler çıktı. Altıntaş, Çelebi’nin birinci ayak bastığı kenti, izlerini takip edip gezerken tarihi kişiliğiyle literatürdeki değerli bilgileri ele geçirdi: Karagöz nitekim yaşadı; bir cami inşaatında değil, Pirinç Han’ın inşaatı sırasında öldü.

Karagöz efsanesi Evliya Çelebi = ortaya çıkıyor
  • 03.11.2024

Bir gezgin olan ve Hürriyet Seyahat’te de yazılarına yer verilebilir Samet Altıntaş tarihsel odaklı profesyonel rehberlikle birleştirici ve dokuz kitap yayımlanmış bir yazar. İlk kitabı ‘Bursa’nın Daveti-Bir Osmanlı Başşehri Güncesi’nden sebep bir Bursa âşığının başlatılmasıydı. Sanat yolculuğu, tarih, siyasi inceleme diyebileceğimiz toplam sekiz kitap daha var. Bunların ortasından dikkati çeken iki = tarihin haksızlığına’ maruz kalan iki karakter başrolde: Pir Bedrettin ve Cem Sultan.

Samet Altıntaş aslında bütün kitaplarda evraklarla ve geliştirilen yeni yataklamalarla tektip tarihsellere sürekli olarak devam ediyor. Hatta kendini ‘Hiç kimseyle ilgilenmediği olayların olayları tarihçisi’ olarak da tanımlıyor. Son olarak tekrar birinci göz açıp kapayıncaya kadar okurlarını Bursa’ya götürüyor. ‘Evliyâ Çelebi’nin Birinci Seyahati’, Lejand Kitap’tan geçen günler çıktı. Piyasanın kurulduğu ve “Yeni = okurlara ne anlatıldığı” diye sordum. İşte özetle: “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın tanımıyla söylersem ‘vatan aynası’ olan Evliya Çelebi, 17’nci asır Türkiye’nin fotoğrafını kaydeden bir seyyah. Ben bu çalışmamda Evliya’nın profesyonel gezgin olma süreci birinci seyahatini anlatıyor. Bir İstanbul çocuğu olan Evliya, eski payitaht Bursa’nın röntgenini çekiyor. Bu kitap maziyi, seyyahımızın şahsinin yazılı olan bir kent monografisi aslında.”

Samet Altıntaş

Bursa’da evlenmiş

Altıntaş’tan geçmişin koridorlarında gezerken bulduğum az ya da yanlış bilinenleri anlatmasını istiyorum. Biri tarih dergisi, bir başkası Osmanlı tarihi açısından değerli iki bilgiyi şöyle anlatıyor: “Mücteba İlgürel’in ‘İslam Ansiklopedisi’ne yazdığı Evliya Çelebi unsurunda geçen ve ‘Seyahatnâme’ araştırmacılarının tekrarladığı üzere ‘Hiç evlenmemişti’ diye bilinen seyyahımız aslında Bursa’da evlenmiş. Veli Şemseddin Mahallesi’nde Mehmed oğlu Sarı Mehmed’in kızı Amine Hatun ile… Bu bilgi birinci kez gün yüzüne çıkıyor. Ayrıyeten Çelebi’nin büyük dedesi Ece Yakup, Osmanlı Beyliği’nin devriminin flaş isimlerinden. Rumeli’ye çıkan birinci gazi grubu olan bu tarihî kimliğinin kabrini bulundu. Bursa’nın Pınarbaşı Mezarlığı’nda.”

Bursa’nın simgelerinden Karagöz-Hacivat da var kitapta. Bununla ilgili değerli bir gerçek gün dünyası ortaya çıkıyor: ‘Efsaneler’ koridorunda geniş bir yer olan Karagöz nitekim yaşamış. Altıntaş bununla ilgili gelişmeleri şöyle anlatıyor: “Yaygın rivayete göre Orhangazi Camisi’nin inşaatında, Hacivat duvarcılık, Karagöz demircilik yapıyor. İki kafadar nükteli konuşmalarla çalışanlar oyalar. Caminin üretimi geciktiği için Sultan Orhan başını de vururur. İran’dan geldikten sonra Pir Küşteri isminde bir kişinin portresini kaydettiği padişahın huzurunda oynatarak anılarını yaşattı. Bu ortada kimi folklor tarihçileri, böylesi bir vefat cezasını, karşılığında ‘müşfik’ ve ‘derviş meşrep’ diye andığı Orhan Bey saltanatına değil, mağrur ve sert olan dördüncü padişah Yıldırım Bayezid zamanına uygun bulurlar. Yaptığım araştırmalarda gördüm ki Karagöz-Hacivat cami üretimi değil, Pirinç Han’ın inşası sırasında çeşitli maskearalıklarla ameleyi oyaladıkları için öldürülmüş. Günümüzde ayakta olan Pirinç Han, II. Bayezid zamanında yapıldı. Asker-tarihçi ve arşiv uzmanı Kâmil Kepecioğlu’nun kaleme aldığı ‘Bursa Kütüğü’nde Karagöz anı tekrar değerlendirmeye vereceği yol delili bulundu. Onun ortaya çıkardığı evraklara sahip Pirinç Han’ın kıremitleri ve tuğlaları pişiren Karagöz isminde biri, üzerine yayılan işin bitmesinden ölüyor. Hacivat hakkında artık bir evrakın günün tarihindeki dağılımının aksine tarihin tevatür tarafında daima ikili oldukları için yaşamış oldukları kabul edilebilir.”

Orhan Pamuk’tan Mercan Dede’ye…

Yazar kent monografisi olarak tanımlasa da Evliya Çelebi’nin önderliğinde farklı entelektüelliğin bir geçiş dönemi kitabı. Kimler, satır aralıklarını anlattıktan sonra Samet Altıntaş’ın şu ekini veriyor: “Tuz Seyahatnâme’den seçkilerle örmedim kitabı. Bu birinci geziyi, şüphesiz Evliya Çelebi’nin rehberliğinde gerçekleştiriyoruz. Lakin bize Orhan Pamuk’tan Ivo Andriç’e, Ezel Akay’dan Mercan Dede’ye, Yahya Kemal’den Alberto Manguel’e kadar birçok kişi katılıyor.” Bu bir Bursa rehberi değil anlayacağınız, muharriri da “Anlattığınız hikayeler, tuz bir seyahat rehberi, hele hele ‘yapmadan dönme’ trendiyle yazdığım çalakalem şeyler değil” diyerek pekiştiriyor niyetimi. Ama tekrar de benim teklifim şayet bir Bursa seyahati planlıyorsanız bu kitapla birlikte olsun. Sebebini Samet Altıntaş şöyle açıklıyor: “Fransız sosyolog David le Breton’un sevdiği bir kelam var: ‘Yol yere kazınmış bir bellektir.’ Seyahat ederken bir flanör şeklinde gezen, tarihi kazançları incelendiğinde herkes ‘Evliyâ Çelebi’nin Birinci Seyahati’nde bir şeyler bulur. Seyahatte olmayan bir cins görüntü dayanışması içinde olanların, kendilerinden önceki yaşamış beşerlerle küçük lakin ortak imzalarını gösteriyor.”

Etiketler: / / / /

İsrail’den Gazze Şeridi’nde yeni katliam: En az 66 meyyit, 100’ü aşkın yaralı
İsrail’in Gazze Şeridi’nde Kemal Advan Hastanesi yakınlarındaki bir yerleşim bölgesi vurdu. Hücumda bayan ve çocukların da bulunduğu en az 66...
28. Uluslararası Ankara Caz Festivali başladı
Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Caz Derneğince 28'incisi düzenlenen Uluslararası Ankara Caz Festivali'nin açılışı Kerem Görsev Trio konseriyle yapıldı.
Çin Savunma Bakanı Dong, ABD Savunma Bakanı Austin’in görüşme talebini reddetti
Çin Savunma Bakanı Dong Jun, ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin'in Laos'ta gerçekleştirilen savunma bakanları toplantısı çerçevesinde görüşme talebini reddetti. ABD...
Fenerbahçe’ye Avrupa’da yan bakılmıyor! Namağlup tepede…
Fenerbahçe Opet, FIBA Kadınlar Avrupa Ligi C Kümesi 5. maçında İspanya'nın Casademont Zaragoza grubunu deplasmanda 80-69 mağlup etti ve namağlup...
Gelibolu’da patlamamış 50 top mermisi bulundu
Çanakkale'nin Gelibolu ilçesinde, Çanakkale Savaşları’na ait olduğu düşünülen, patlamamış 50 top mermisi bulundu.
İsrail’den Suriye’ye hava saldırısı: 36 ölü, 50 yaralı
İsrail'in Suriye'nin Palmira kentinde düzenlediği hava saldırısında 36 kişi hayatını kaybetti, 50 kişi yaralandı.
ABD’den BMGK’de Gazze tasarısına dördüncü kez veto
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde (BMGK), Gazze'de acil ateşkes talep edilen karar tasarısı, ABD tarafından 4. kez veto edildi.
Ukrayna’nın İngiliz Storm Shadow füzelerini Rusya’ya karşı ateşlediği iddiası
Rusya topraklarını hafta başında ABD'ye ait uzun menzilli ATACMS füzeleri ile hedef alan Ukrayna'nın bu kez de İngiltere'den aldığı uzun menzilli...
Bloomberg: Ukrayna, İngiltere’den aldığı Storm Shadow füzelerini Rusya’ya karşı ateşledi
Rusya topraklarını ABD'ye ait uzun menzilli ATACMS füzeleri ile hedef alan Ukrayna'nın bu kez de İngiltere'den aldığı Storm Shadow füzelerini ateşlediği...
Netanyahu Gazze’de: Rehinelere karşılık ödül teklif etti
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Gazze'yi ikiye bölen Netzarim Koridoru'nda işgalci İsrail askerleri ile bir araya geldi. Ziyareti sırasında kask ve çelik...
Trump’tan Doktor Öz’e görev: Amerika’nın sağlığı Türk’e emanet
ABD'nin 47. Başkanı Donald Trump, Türk asıllı Amerikan doktor Mehmet Öz'ü Sağlık Sigortası Departmanı başkanlığı için aday gösterdi. Tarihte ilk kez...
Hizbullah 110’dan fazla İsrail askerinin öldürüldüğünü öne sürdü
Ekim ayının başından itibaren Lübnan'a yönelik kara saldırılarını yoğunlaştıran İsrail ordusuyla Hizbullah arasındaki çatışmalarda önemli kayıplar yaşandığı öne sürüldü. Hizbullah,...
66 ilde FETÖ operasyonu: 459 şüpheli yakalandı
66 ilde FETÖ’ye yönelik düzenlenen KISKAÇ-30 operasyonlarında 459 şüpheli yakalandı.
Brezilya’da Devlet Başkanı Lula da Silva’ya suikast iddiası: 4 asker ve 1 polis tutuklandı
Brezilya'da polis, Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva'yı öldürüp hükümeti devirmeyi planladıkları iddiasıyla 4 asker ve bir polisi tutukladı.
Yenidoğan soruşturmasını başlatan CİMER başvurusu dosyaya girdi
Yenidoğan Çetesi davasının ikinci gününde taraflar mahkemeye evraklarını sunarken, o evraklar arasında soruşturmayı başlatan Hemşire Deniz Korkmaz'ın ilk CİMER başvurusu da yer...
ZİYARETÇİ YORUMLARI

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu aşağıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.

YORUM YAZ