Internet Gazete bir Atak Ajans Yayın Kuruluşudur -
$ DOLAR → Alış: / Satış:
€ EURO → Alış: / Satış:

Karagöz efsanesi Evliya Çelebi = ortaya çıkıyor

Tarihçi, rehber ve gezgin Samet Altıntaş’ın dokuzuncu kitabı ‘Evliyâ Çelebi’nin Birinci Seyahati’nden geçen günler çıktı. Altıntaş, Çelebi’nin birinci ayak bastığı kenti, izlerini takip edip gezerken tarihi kişiliğiyle literatürdeki değerli bilgileri ele geçirdi: Karagöz nitekim yaşadı; bir cami inşaatında değil, Pirinç Han’ın inşaatı sırasında öldü.

Karagöz efsanesi Evliya Çelebi = ortaya çıkıyor
  • 03.11.2024

Bir gezgin olan ve Hürriyet Seyahat’te de yazılarına yer verilebilir Samet Altıntaş tarihsel odaklı profesyonel rehberlikle birleştirici ve dokuz kitap yayımlanmış bir yazar. İlk kitabı ‘Bursa’nın Daveti-Bir Osmanlı Başşehri Güncesi’nden sebep bir Bursa âşığının başlatılmasıydı. Sanat yolculuğu, tarih, siyasi inceleme diyebileceğimiz toplam sekiz kitap daha var. Bunların ortasından dikkati çeken iki = tarihin haksızlığına’ maruz kalan iki karakter başrolde: Pir Bedrettin ve Cem Sultan.

Samet Altıntaş aslında bütün kitaplarda evraklarla ve geliştirilen yeni yataklamalarla tektip tarihsellere sürekli olarak devam ediyor. Hatta kendini ‘Hiç kimseyle ilgilenmediği olayların olayları tarihçisi’ olarak da tanımlıyor. Son olarak tekrar birinci göz açıp kapayıncaya kadar okurlarını Bursa’ya götürüyor. ‘Evliyâ Çelebi’nin Birinci Seyahati’, Lejand Kitap’tan geçen günler çıktı. Piyasanın kurulduğu ve “Yeni = okurlara ne anlatıldığı” diye sordum. İşte özetle: “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın tanımıyla söylersem ‘vatan aynası’ olan Evliya Çelebi, 17’nci asır Türkiye’nin fotoğrafını kaydeden bir seyyah. Ben bu çalışmamda Evliya’nın profesyonel gezgin olma süreci birinci seyahatini anlatıyor. Bir İstanbul çocuğu olan Evliya, eski payitaht Bursa’nın röntgenini çekiyor. Bu kitap maziyi, seyyahımızın şahsinin yazılı olan bir kent monografisi aslında.”

Samet Altıntaş

Bursa’da evlenmiş

Altıntaş’tan geçmişin koridorlarında gezerken bulduğum az ya da yanlış bilinenleri anlatmasını istiyorum. Biri tarih dergisi, bir başkası Osmanlı tarihi açısından değerli iki bilgiyi şöyle anlatıyor: “Mücteba İlgürel’in ‘İslam Ansiklopedisi’ne yazdığı Evliya Çelebi unsurunda geçen ve ‘Seyahatnâme’ araştırmacılarının tekrarladığı üzere ‘Hiç evlenmemişti’ diye bilinen seyyahımız aslında Bursa’da evlenmiş. Veli Şemseddin Mahallesi’nde Mehmed oğlu Sarı Mehmed’in kızı Amine Hatun ile… Bu bilgi birinci kez gün yüzüne çıkıyor. Ayrıyeten Çelebi’nin büyük dedesi Ece Yakup, Osmanlı Beyliği’nin devriminin flaş isimlerinden. Rumeli’ye çıkan birinci gazi grubu olan bu tarihî kimliğinin kabrini bulundu. Bursa’nın Pınarbaşı Mezarlığı’nda.”

Bursa’nın simgelerinden Karagöz-Hacivat da var kitapta. Bununla ilgili değerli bir gerçek gün dünyası ortaya çıkıyor: ‘Efsaneler’ koridorunda geniş bir yer olan Karagöz nitekim yaşamış. Altıntaş bununla ilgili gelişmeleri şöyle anlatıyor: “Yaygın rivayete göre Orhangazi Camisi’nin inşaatında, Hacivat duvarcılık, Karagöz demircilik yapıyor. İki kafadar nükteli konuşmalarla çalışanlar oyalar. Caminin üretimi geciktiği için Sultan Orhan başını de vururur. İran’dan geldikten sonra Pir Küşteri isminde bir kişinin portresini kaydettiği padişahın huzurunda oynatarak anılarını yaşattı. Bu ortada kimi folklor tarihçileri, böylesi bir vefat cezasını, karşılığında ‘müşfik’ ve ‘derviş meşrep’ diye andığı Orhan Bey saltanatına değil, mağrur ve sert olan dördüncü padişah Yıldırım Bayezid zamanına uygun bulurlar. Yaptığım araştırmalarda gördüm ki Karagöz-Hacivat cami üretimi değil, Pirinç Han’ın inşası sırasında çeşitli maskearalıklarla ameleyi oyaladıkları için öldürülmüş. Günümüzde ayakta olan Pirinç Han, II. Bayezid zamanında yapıldı. Asker-tarihçi ve arşiv uzmanı Kâmil Kepecioğlu’nun kaleme aldığı ‘Bursa Kütüğü’nde Karagöz anı tekrar değerlendirmeye vereceği yol delili bulundu. Onun ortaya çıkardığı evraklara sahip Pirinç Han’ın kıremitleri ve tuğlaları pişiren Karagöz isminde biri, üzerine yayılan işin bitmesinden ölüyor. Hacivat hakkında artık bir evrakın günün tarihindeki dağılımının aksine tarihin tevatür tarafında daima ikili oldukları için yaşamış oldukları kabul edilebilir.”

Orhan Pamuk’tan Mercan Dede’ye…

Yazar kent monografisi olarak tanımlasa da Evliya Çelebi’nin önderliğinde farklı entelektüelliğin bir geçiş dönemi kitabı. Kimler, satır aralıklarını anlattıktan sonra Samet Altıntaş’ın şu ekini veriyor: “Tuz Seyahatnâme’den seçkilerle örmedim kitabı. Bu birinci geziyi, şüphesiz Evliya Çelebi’nin rehberliğinde gerçekleştiriyoruz. Lakin bize Orhan Pamuk’tan Ivo Andriç’e, Ezel Akay’dan Mercan Dede’ye, Yahya Kemal’den Alberto Manguel’e kadar birçok kişi katılıyor.” Bu bir Bursa rehberi değil anlayacağınız, muharriri da “Anlattığınız hikayeler, tuz bir seyahat rehberi, hele hele ‘yapmadan dönme’ trendiyle yazdığım çalakalem şeyler değil” diyerek pekiştiriyor niyetimi. Ama tekrar de benim teklifim şayet bir Bursa seyahati planlıyorsanız bu kitapla birlikte olsun. Sebebini Samet Altıntaş şöyle açıklıyor: “Fransız sosyolog David le Breton’un sevdiği bir kelam var: ‘Yol yere kazınmış bir bellektir.’ Seyahat ederken bir flanör şeklinde gezen, tarihi kazançları incelendiğinde herkes ‘Evliyâ Çelebi’nin Birinci Seyahati’nde bir şeyler bulur. Seyahatte olmayan bir cins görüntü dayanışması içinde olanların, kendilerinden önceki yaşamış beşerlerle küçük lakin ortak imzalarını gösteriyor.”

Etiketler: / / / /

Netanyahu’dan İran saldırısı açıklaması: Ekonomisi çökebilir
İran'ın 1 Ekim'de İsrail'e yaptığı misillemenin ekonomisine 2,3 milyar dolara mal olduğunu söyleyen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, olası yeni saldırının İran'ın...
Lübnan’da İsrail bombardımanı: Can kaybı 3 bin 287’ye yükseldi
Lübnan'da can kaybı her geçen gün artıyor. Lübnan Sağlık Bakanlığı, 8 Ekim 2023'ten bu yana devam eden İsrail saldırılarında hayatını...
Lübnan’da İsrail saldırılarındaki can kaybı 3 bin 287’ye yükseldi
Lübnan Sağlık Bakanlığı, 8 Ekim 2023'ten bu yana İsrail saldırılarında hayatını kaybedenlerin sayısının 3 bin 287’ye yükseldiğini bildirdi.
Netanyahu: İsrail’e olası saldırısı İran’ın ekonomisini çökertebilir
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Tahran'ın İsrail'e yönelik olası yeni saldırısının İran'ın ekonomisini çökerteceğini ileri sürdü.
İtalya’da Elon Musk’a tepkiler: İtalyan yargıçları eleştirdi
Milyarder iş insanı Elon Musk'ın, İtalya'nın Arnavutluk'ta kurduğu göçmen merkezlerine götürülen düzensiz göçmenlerin burada tutulmaması yönünde karar alan Roma Mahkemesi...
Panathinaikos-Maccabi Tel Aviv karşılaşmasında Filistin’e destek pankartı
Yunanistan'ın başkenti Atina'da Yunan Panathinaikos takımı ile İsrail ekibi Maccabi Tel Aviv arasında oynan EuroLeague karşılaşması sırasında Filistin'e destek mesajı...
İsrail basını: Lübnan’ın güneyinde kara saldırılarının ikinci aşaması başladı
İsrail basınında yer alan haberlere göre, ordunun Lübnan'ın güneyine düzenlediği kara saldırılarında ikinci aşamaya geçildiği belirtildi.
ABD’den nükleer enerji kapasitesini 2050’ye kadar 3 katına çıkarma hedefi
ABD yönetiminin, mevcut nükleer enerji kapasitesini en az 3 katına çıkararak 2050 yılına kadar 200 gigavatlık yeni kapasite oluşturmayı hedeflediği...
ABD’den Yemen’deki Husilere hava saldırısı
ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), ABD'nin Yemen'deki Iran destekli Husilere yönelik hava saldırıları düzenlediğini açıkladı.
Mehmet Akarca kimdir? İşte Kamu Başdenetçisi Mehmet Akarca’nın biyografisi
TBMM Genel Kurulunda, Kamu Başdenetçiliğine Mehmet Akarca seçildi. Bu gelişmenin ardından Mehmet Akarca'nın kim olduğu ve mesleki kariyeri merak konusu...
Üst geçidi kullanmayan yaya canından oldu
Adana'da yaya üst geçidi kullanmak yerine yanından yolun karşısına geçmeye çalışan yaşlı adam otomobilin çarpması sonucu öldü.
Trump’ın kabinesi yavaş yavaş şekilleniyor
ABD'nin 47. Başkanı seçilen Donald Trump, ikinci başkanlık dönemi için hazırlıklarını sürdürürken, görevi devraldığında beraber çalışacağı kabinesi ve yakın ekibindeki isimleri...
Kamyonla çarpışacak endişesiyle lokomotiften atlayan işçi öldü
Zonguldak'ın Ereğli ilçesinde, bir fabrikada 3 gün önce kullandığı lokomotifin kamyona çarpacağını zannederek lokomotiften atlayan İbrahim Demircan hayatını kaybetti. Demircan’ın...
Emine Erdoğan, BM Genel Sekreteri Guterres ile görüştü
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan, BM İklim Zirvesi'nde BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile bir araya geldi.
Hizbullah’tan İsrail’e roket saldırısı: 2 ölü
Hizbullah’ın İsrail’in Nahariya kentinde düzenlediği roket saldırısında 2 kişi hayatını kaybetti.
ZİYARETÇİ YORUMLARI

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu aşağıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.

YORUM YAZ