Yeni tağşiş ve taklitler açıklandı: Sütsüz peynir, ‘dil etli’ döner! Uzmanlar uyardı, bu işaretlere dikkat | ‘Daha çok natamisin hususunun dozu aşılarak ek edildiğini görüyoruz’

Tarım ve Orman Bakanlığı, halk sağlığını tehdit eden uydurma besin eserleriyle ilgili incelemelerine devam ediyor. Listeye her gün yeni firmaların isimleri eklenirken, bulgular ise şaşırtıyor. 

Bugüne kadar yapılan incelemelerde dana etinden eşek eti, kaşardan nişasta, pul biberden boya çıkarken, Antep fıstığı yerine ay çekirdeği, dana köfte yerine deri dokusu ve lahmacun içerisinde ise tavuk taşlığı üzere sahtecilikler gündeme geldi.

Bakanlık geçtiğimiz günlerde ise ‘guvenilirgida.tarimorman.gov.tr’ adresindeki bilgilere yeni eklemeler yaptı. Tekrar kıyma başta olmak üzere etlerde tek tırnaklı eti (At, eşek, domuz ve katır) kullanıldığı tespit edilirken, peynirde süt çıkmaması ve et dönerde lisan eti çıkması ise dikkat çekti.

Peki peynir ve dönerdeki sahteciliği tadından, kokusundan ve imgesinden anlamak mümkün mü? Sıhhatimizi nasıl etkiliyorlar?

‘NİŞASTA VE  JELATİN EKLEYEREK PEYNİRİN KIVAMI VE GÖRÜNÜMÜ GÜZELLEŞTİRİLMEYE ÇALIŞILIYOR’

Süt eserlerinin taklit ve tağşiş yapılan eserlerin başında geldiğine dikkat çeken Türk İş Dünyası Konfederasyonu (TÜKONFED) besin komitesi üyesi ve besin yüksek mühendisi Handan Doğan, “Peynir üretiminde hile yapılırken en çok bitkisel yağlar, nişasta ve jelatin ekleniyor. Etiketinde belirtilen süt haricinde süt içeriyor, standartlarda belirtilen yahut etiket üzerinde belirtilenden daha düşük oranda yağ içeriyor. Bunların hepsi Türk Besin nazaran taklit-tağşiş ve uygunsuzluk sayılan durumlar” dedi.

‘EN ÇOK BOZULMAYI ÖNLEYİCİ OLARAK NATAMİSİN HUSUSU EK EDİLDİĞİNİ GÖRÜYORUZ’

“Nişasta ve jelatin ekleyerek peynirin kıvamı ve görünümü güzelleştirilmeye çalışılıyor lakin bu durumda peynirin protein bedeli düşüyor ve besin profili bozuluyor” diyen Doğan, “Peynirlerde en çok küflenmeyi ve bozulmayı önleyici olarak natamisin hususunun ek edildiğini görüyoruz. Bu eserin bozulmasını önlemek, raf ömrünü arttırmak için yapılıyor. Ancak natamisin hususu önemli sıhhat sorunlarına yol açtığından, eği yönetmelik tarafından sonlandırılmış ve belli doz ve kurallarda kullanımına müsaade verilmiş. İfşa listesinde gördüklerimiz, ne yazık ki bu kurallara da uymayarak sıhhatimizi tehlikeye düşürecek boyutta olanlar” tabirlerini kullandı.

HİLELİ PEYNİRLERİN İMAJI OLAĞAN PEYNİR ÜZERE Mİ? 

Bu soruma “Hileli peynirlerin imgesi birçok vakit gerçek peyniri aratmayacak kadar misal oluyor, tüketici her vakit anlayamaz” karşılığını veren Handan Doğan, şu kıymetli bilgilerin altını çizdi:

— Bu hileleri kesin biçimde anlamak için laboratuvar tahlillerine gereksinim var. Fakat tüketici birtakım ayrıntılara dikkat ederek daha şuurlu bir alışveriş yapabilir. Şuurlu tüketicinin peynirlerin kendine has yapılarını bilmesi de değerli bir bahis. 

— Örneğin taze kaşar peynirin içinde kabarcıklar olması, içinde istenmeyen mikroorganizma faaliyetinin olduğunu, uygun hammaddeden hijyenik koşullarda üretim yapılmadığını gösterirken; Kars gravyer peynirinde ise peynire has mikroorganizmalar büyük kabarcıklara sebep olur ve bu istenen bir durumdur. Tüketiciler esere has özellikleri, fiyatı, satış yeri, koruma şartları, eser ambalajı ve etiketi incelemeli; uygun koruma şartlarında saklanmış ve üzerinde bakanlık işletme onayı olan bir işletmede üretilen eserleri tercih etmeli.

İNTERNETTEN “YÖRESEL-ORGANİK” DİYE SATILAN YA DA AÇIKTA SATILAN PEYNİR SATIN ALMAK NE DERECE SAĞLIKLI?

 “Ambalajsız, etiketsiz ve içinde ne olduğunu bilmediğimiz peynirler için sağlıklı diyemeyiz” diyen Handan Doğan, “Organik yahut yöresel üzere tabirler tüketiciyi cezbetse de, yönetmelik gereği bu cins sözlere kısıtlama getirilmiş durumda. Kontrolsüz ve etiketsiz peynirler mikrobiyal kontaminasyon riski taşıyor. Bilhassa merdiven altı üretim yapan birtakım işletmeler çiğ süt kullanarak klasik peynir ürettiklerini argüman ediyorlar” şeklinde konuştu.  

DİKKAT! KALP HASTALIKLARI VE YÜKSEK KOLESTEROL ÜZERE MESELELERE YOL AÇABİLİR

Bu noktada hileli peynirin sıhhatimizi nasıl etkilediği de önemli… Bu mevzuya dair bilgilerine başvurduğum Diyetisyen Asya Naz Al, “Geleneksel peynirin temel bileşeni süt olup, peynirin kendine has dokusu, lezzeti ve besin pahaları süt proteini (kazein), süt yağı ve laktozdan kaynaklanır. Lakin, süt yerine farklı hususlarla (örneğin bitkisel bazlı sütler, nişasta yahut sıhhatsiz yağlar) yapılan peynirler, bu doğal bileşenlerden mahrum olabilir. Bu durumda, kullanılan alternatif hususlar çeşitli sıhhat problemlerine yol açabilir” dedi. Asya Naz Al, şöyle devam etti:

— Öncelikle, bitkisel bazlı sütler yahut nişastalar, peynirin yapısal özelliklerini korumak için çoklukla yapay katkı unsurları gerektirir. Bu katkılar, uzun vadede çok tüketildiğinde sindirim sistemi üzerinde olumsuz tesirler oluşturabilir, alerjik tepkilere neden olabilir yahut birtakım bireylerde intolerans oluşturabilir. 

— Ayrıyeten, kimi bitkisel bazlı peynirlerde kullanılan sıhhatsiz yağlar, bilhassa trans yağlar, kalp hastalıkları, yüksek kolesterol üzere sıkıntılara yol açabilir. Trans yağlar, damar sıhhatini tehdit edebilir ve kalp hastalıkları riskini artırabilir. Son olarak, süt yerine kullanılan unsurlar, klasik peynirde bulunan süt proteinleri ve yağlarının besin bedelini gereğince karşılayamayabilir. Bu durum protein, kalsiyum ve B12 vitamini üzere hayati besin unsurlarının eksikliğine yol açarak, kemik sıhhati ve bağışıklık sistemi üzere değerli beden işlevlerini olumsuz etkileyebilir.

DÖNERİN MALİYETİNİ DÜŞÜRMEK İÇİN LİSAN ETİ KULLANILIYOR

Bir başka reaksiyona neden olan durum ise et dönerde lisan eti çıkması… Bu neden yapılıyor?

Handan Doğan, “Dil, taşlık üzere sakatat etleri ucuz olmaları sebebiyle et çeşitleri ile karıştırılarak hile yapılıyor. Dönerin maliyetini düşürmeye ve kar elde etmeye çalışıyorlar. Bilhassa et döner artık kıymetli bir eser, et döner yapılırken makul oranlarda kıyma karıştırılıyor, bu kıymanın içerisinde lisan eti, taşlık üzere sakatat eserleri koyarak kıyma haline getiriliyor, dönerin dokusunda büyük bir fark yaratmadığı için tüketicinin bunu anlaması zor” sözlerini kullandı.

DİL ETİ DÖNERDE SIHHATİ TEHDİT EDEN TEHLİKEYE DÖNÜŞÜYOR!

Dönerde lisan eti tüketiminin sıhhat üzerindeki muhtemel tesirlerinin çeşitli faktörlere bağlı olduğuna dikkat çeken Asya Naz Al, “Öncelikle, lisan eti öbür et çeşitlerine kıyasla daha fazla yağ içerir ve yapısal olarak daha yumuşak. Bu, etin daha yüksek kalori içermesine ve sindiriminin farklı olabilmesine yol açar” dedi.

“Diğer yandan, lisan etinin damar ve yağ dokuları içermesi, kolesterol ve doymuş yağ oranının yüksek olmasına neden olabilir” diyen Asya Naz Al, “Aşırı ölçüde doymuş yağ ve kolesterol alımı, kalp hastalıkları ve öbür kardiyovasküler sorunların riskini artırabilir. Ayrıyeten, lisan eti hakikat formda pişirilmediğinde, bakteriyel enfeksiyonlar ve parazitler taşıma riski taşıyabilir. Bilhassa bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler için bu durum tehlikeli olabilir. Bu nedenle, döner ve gibisi işlenmiş et eserlerini alırken, emniyetli ve denetlenen işletmelerden alışveriş yapmak, etiketleri dikkatlice okumak ve etin içeriği hakkında bilgi sahibi olmak büyük ehemmiyet taşıyor” tabirlerini kullandı.

Fotoğraflar: Alamy, iStock