Yemekten sonra bu belirtiler varsa dikkat! Olay sayısı yüzde 84 arttı… ‘Salgın’ olarak nitelendiriliyor, ölümcül olabiliyor

Genç yetişkinler ortasında kanser olaylarının artışı, sıhhat alanında önemli bir kaygı kaynağı haline geldi. Bilhassa safra kesesi kanseri üzere az hastalıkların gençler ortasında sık görülmesi, sıhhat alanında korkuları artırıyor.

İngiltere Kanser Araştırmaları Derneği’nin yayımladığı son datalara nazaran, 24-49 yaş aralığındaki bireylerde safra kesesi kanser olaylarında 1990’lardan bu yana yüzde 84’lük bir artış yaşandı.

Dünya çapında tanınmış onkologlar, genç yetişkinler ortasında kanserin erken yaşta görülme sıklığındaki artışın telaş verici olduğunu vurgularken Dünya Sıhhat Örgütü’nün kanser programının eski şefi Prof. Dr. Karol Sikora, bu trendin 1990’lı yıllardan beri bariz hale geldiğini, olayların giderek arttığını, hastaların yaşının ise önümüzdeki yıllarda daha da düşeceğini söyledi.

SALGIN OLARAK NİTELENDİRİLİYOR

Birmingham Üniversitesi’nden Onkolog Dr. Shivan Sivakumar ise bu durumu ‘salgın’ olarak nitelendirerek, genç nüfus ortasında artan kanser hadiselerinin ürkütücü olduğunu vurguladı.

* Pekala neden safra kesesi kanserinde artış yaşanıyor?
* Ülkemizde de emsal bir durum görülüyor mu?

Bunun üzere pek çok soruya Tıbbi Onkoloji ve İç Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Osman Köstek ile karşılık aradık.

GENÇLERDE SIK GÖRÜLMESİNİN ÜÇ ANA NEDENİ VAR

“Gençlerde bu kanser tipinin artış göstermesi, çevresel, genetik ve hayat stiline bağlı faktörlerin bir ortaya gelmesiyle açıklanabilir” diyen Doç. Dr. Osman Köstek, “Obezite ve metabolik sendrom üzere durumların artışı, kolanjiokarsinom ve safra kesesi kanseri riskini artırıyor” dedi. Köstek, şu kıymetli bilgilerin altını çizdi:

— Batı tipi diyetin yaygınlaşması, yüksek yağlı ve düşük lifli besinlerin tüketimiyle birlikte, safra taşı oluşumuna ve kronik inflamasyona taban hazırlayarak gençlerde bu risk faktörlerini artırabiliyor. Ayrıyeten, artan alkol ve tütün kullanımı da kıymetli bir risk etmeni olarak öne çıkıyor.

— Enfeksiyöz etkenler de gençlerde kanser oranlarının artışında rol oynuyor. Hepatit B ve C virüsleri, çoklukla daha ileri yaş kümeleriyle ilişkilendirilmiş olsa da son yıllarda gençlerde çok sık görülüyor. Bilhassa hepatit B’nin yaygınlığı bu riski daha da güçlendiriyor. Bununla birlikte, karaciğer flukesi üzere parazit enfeksiyonları Asya’da yaygınken, göç ve seyahat nedeniyle Avrupa ülkelerinde de görülmeye başladı.

— Genetik faktörler ve aile hikayesi de değerli… Safra yolları kanserlerinde birtakım genetik mutasyonların (örneğin, BAP1 ve BRCA mutasyonları) tesiri biliniyor. Gençlerde bu tıp genetik faktörlerin tesiri daha besbelli olabilir. Ayrıyeten, primer sklerozan kolanjit (Safra yollarının ilerleyici hasarıyla karakterize olan son devir karaciğer yetersizliğine de neden olan hastalık), bilhassa gençlerde inflamatuar bağırsak hastalıklarıyla alakalı olarak safra yolları kanseri riskini artırabilir.

ÜLKEMİZDE DURUM NASIL?

Dünya genelinde safra kesesi kanseri eğilimleri, Dünya Sıhhat Örgütü’ne bağlı Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC) tarafından geliştirilen bir data tabanı olan GLOBOCAN datalarına nazaran coğrafik bölgelere nazaran büyük farklılıklar gösteriyor.

Özellikle İngiltere’de, yaşa nazaran standardize edilmiş insidans oranlarında (ASR) son yıllarda genel bir artış gözlemlendiğine vurgu yapan Doç. Dr. Osman Köstek, “1995-2000 yılları ortasında İngiltere genelinde erkeklerde ve bayanlarda bir düşüş yaşanmasına karşın, 2000’li yıllardan itibaren tertipli bir artış trendi ortaya çıkmış. Genç popülasyon, yani 20-49 yaş aralığındaki bireyler ortasında da ASR’nin arttığı anlaşılıyor” dedi.

“Türkiye’de ise safra kesesi kanseri insidansına dair GLOBOCAN bilgileri incelendiğinde, Türkiye’deki erkeklerin ASR’sinin İngiltere’ye nazaran besbelli formda daha yüksek olduğu görülüyor” diyen Köstek, “Örneğin, erkeklerde ASR 4.0 düzeyine kadar çıkarken, İngiltere’de bu oran yaklaşık 2,5 düzeyinde. Bayanlarda ise Türkiye’deki ASR, erkeklere kıyasla çok daha düşük seyretmekte ve İngiliz bayanlara benzeri biçimde 2.0-2.5 düzeylerinde kalmakta. Bu bilgiler, Türkiye’de erkeklerin safra kesesi kanserinden bayanlara nazaran daha yüksek risk altında olduğunu gösteriyor” tabirlerini kullandı.

ERKEKLERDE SIK GÖRÜLMESİNİN NEDENİ NEDİR?

Erkeklerdeki yüksek insidans oranı, sigara kullanımı, obezite ve kronik safra taşı hastalıkları üzere risk faktörlerinin erkeklerde daha yaygın olmasından kaynaklanıyor olabileceğine dikkat çeken Doç. Dr. Osman Köstek, “Genç popülasyon ortasında ise, Türkiye’de 20-49 yaş aralığındaki genç erkeklerde ASR’de 2000’li yılların başında besbelli bir artış yaşanmış, lakin bu oran 2010’lu yıllarda düşüşe geçmiş. Bu durum, gençlerde bir devir tesirli olan risk faktörlerinin, beslenme alışkanlıkları yahut çevresel faktörler üzere, daha sonra azalmış olabileceğini düşündürüyor. Lakin yeniden de dikkatli olmak gerekiyor. Genç bayanlarda ise ASR’nin düşük seyretmekte olduğunu söyleyebilirim” halinde konuştu.

BU BELİRTİLERE DİKKAT!

Safra kesesi kanserinin belirtilerine de değinen Doç. Dr. Osman Köstek, “Belirtiler çoklukla spesifik değildir ve sıkça öteki safra yolu hastalıklarıyla, örneğin safra taşlarıyla karıştırılabilir. Kanser, çoklukla bilinmeyen ve hafif bir sağ üst karın ağrısıyla kendini gösterebilir; bilhassa yemeklerden sonra sağ üst kadranda görülen bu ağrı, daha yaygın bir durum olan safra taşlarıyla ilişkilendirilebilir. Safra kesesi kanseri birden fazla vakit, safra taşları nedeniyle yapılan cerrahi süreçler sırasında tesadüfen tespit edilir. Bu nedenle, hastalarda başlangıçta tipik safra taşı belirtileri görülebilir” dedi.

“Ayrıca, safra yollarının tıkanması durumunda cilt ve gözlerde sararma (sarılık) ortaya çıkabilir” diyen Köstek, şöyle devam etti:

“Bu çoklukla daha ileri evrelerde görülen bir belirtidir. İştahsızlık ve buna bağlı kilo kaybı da sık görülen belirtiler ortasında yer alır. İleri evrelerde, karında ele gelen bir kitle hissedilebilir yahut ultrason ya da bilgisayarlı tomografi incelemelerinde görülebilir. Laboratuvar testlerinde ise karaciğer işlev testlerinde bozulma gözlemlenebilir.”

‘TEDAVİDE GEÇ KALINMASI SEÇENEKLERİNİN AZALMASINA YOL AÇARAK DAHA ÖNEMLİ SONUÇLAR DOĞURABİLİR’

“Tedavide geç kalınması, safra kesesi kanserinin ilerlemesine ve tedavi seçeneklerinin azalmasına yol açarak daha önemli sonuçlar doğurabilir” ikazında bulunan Doç. Dr. Osman Köstek, “Hastalık ilerledikçe, tedavi aktifliği düşer ve kanser öbür sıhhat problemleriyle birleşerek daha büyük bir sorun haline gelebilir. Bu durum, ölümcül sonuçlar doğurabilir” dedi. Köstek, şu bilgileri paylaştı:

“Erken evre hastalıklarda cerrahi müdahale, en tesirli tedavi sistemi olarak öne çıkıyor. Şayet tümör cerrahi olarak çıkarılabiliyorsa, safra kesesi ile birlikte komşu karaciğer dokusu ve lenf düğümleri de alınabilir. Erken evrede cerrahi tedavi gören hastalarda kür oranı yüzde 60-70 ortasında değişirken, ileri evrelerde bu oran yüzde 10-25’e düşer. İleri evre yahut ameliyat edilemeyen durumlarda, sistemik kemoterapi en yaygın tedavi formülü olarak kabul ediliyor. Ayrıyeten, kemoterapi ile birlikte bağışıklık sistemi tabanlı tedavi (immünoterapi) uygulanarak sağkalım oranı da artırılabilir.”

 Fotoğraflar: iStock