Depremde yakınlarını yitirenlerin hukuk mücadelesi ağır aksak yürüyor

Cumhuriyet tarihinin en büyük felaketi, sorumluların sistematik sorumsuzluğu nedeniyle 6 Şubat’ta yaşandı. En az 54 bin kişinin yaşamını yitirdiği Kahramanmaraş merkezli depremlerde 700 binden fazla bina hasar gördü, 2 milyondan fazla yurttaş evsiz kaldı. Depremlerin ardından başlayan hukuki aşama ise kayıp yakınlarına başka bir deprem yaşattı. En az 18 bin binanın yıkıldığı depremlerde buna karşın yargılama aşamasına geçilen dava sayısı 200 bandında kaldı.

Karar verilen sınırlı sayıdaki deprem davalarında yalnızca Adana’da bulunan Hasan Alpargün Apartmanı’nın davasında sorumlulara olası kast üzerinden mahkûmiyet kararı çıktı. Binanın müteahhidi Hasan Alpargün, 17 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis, 45 kez müebbet hapis ve toplam 865 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Öte yandan başta Ezgi ve Furkan Apartmanı olmak üzere sanık durumundaki birçok kişi halen firari durumda.

KAYIP YAKINLARI ‘OLASI KAST’ İSTİYOR

Depremde yakınlarını yitirenler, enkazdan sağ çıkanlar ve hukukçular, deprem davalarında yargılama ve cezalandırmanın olası kast suçu üzerinden yapılması gerektiği konusunda hemfikir. Buna karşın Hasan Alpargün Apartmanı ve yargılaması devam eden Ezgi Apartmanı davaları dışında tüm deprem dosyalarında yargılama, bilinçli taksir suçu üzerinden yapılıyor. Bilinçli taksir suçunda üst ceza sınırının 22 yıl 6 ay olması, sorumluların kısa süre sonra yeniden serbest kalıp benzer binaları yapması riskini de içerisinde barındırıyor.

Son olarak geçtiğimiz günlerde 72 kişinin yaşamını yitirdiği İsias Otel’in karar duruşmasında altı sanığa bilinçli taksir suçu üzerinden 7 yıl ile 17 yıl arasında hapis cezası verildi.

KAMU PERSONELİNE BAKANLIK ZIRHI

Deprem sonrası yargılamalarında kamuoyu tepkisini çeken konulardan birisi ise kamu personeline yönelik soruşturma izninin verilmesi. Deprem davalarında kamu personelinin yargılanabilmesi için İçişleri Bakanlığı’nın onayı gerekirken bu iznin verildiği dava sayısı da 2024 itibarıyla 70’i geçmedi. Son olarak Kahramanmaraş’ta 45 kişiye mezar olan Sait Bey Sitesi’nin davasında, kamu personeline yönelik soruşturma yapılması talebi reddedildi. Karara itirazın kabul edilmesi üzerine yedi kamu personeline onay çıkarken devamında yedi personelin beşi hakkında “Kovuşturmaya yer olmadığı” kararı verildi. Kayıp yakınları bu karara da itiraz etti.

BARINMA, SAĞLIK, EĞİTİM… HÂLÂ ÇÖZÜM BEKLİYOR

Depremin üzerinden 22 ay geçmesine karşın başta Hatay ve Adıyaman olmak üzere birçok sorun çözüm bekliyor. Yüz binlerce yurttaşın halen konteynerlerde yaşadığı bölgede yıkılan ya da hasar gören okullar ve sağlık birimlerinin büyük bir kısmı için gerekli adımlar atılmadı. En az 250 bin konuta ihtiyaç duyulan Hatay’da teslim edilen konut oranı yüzde 30’u bulmadı. Yurttaşın temel gıdalara ulaşmada sıkıntı yaşaması, birçok sağlık sorununu da beraberinde getirdi. Türkiye genelinde bebek ölüm hızı binde 10 iken bu oran depremde büyük yıkım yaşayan Hatay’da binde 20.3, Kahramanmaraş’ta binde 20.8 ve Adıyaman’da ise binde 23’e yükseldi. Deprem sonrası üçüncü kışını yaşamaya başlayan bölgede elektrik, su ve internet kesintileri sürüyor.