ABD Sahel’i Kaybediyor

Mali, Burkina Faso, Nijer askeri yönetimlerinin geçen yıl Rusya ile yakınlaşmalarını takiben Fransız güçlerini topraklarından kovmasından sonra sıranın ABD’ye geldiği anlaşılıyor. Bu hafta içinde Nijer, ABD’li yetkililerle görüşerek ülkede konuşlu bin ABD askerinin geri çekilmesini talep etmişti. Başkent Niamey’de buluşan iki ülke yetkilileri çekilmenin nasıl olacağına ilişkin bir takvim üzerinde çalıştı. ABD’nin Nijer Büyükelçisi Kathleen Fitzgibbon iile ABD Afrika Komutanlığı (Africom) Strateji, Angajman ve Programlar Başkanı General Kenneth Ekman da toplantıda yer aldı.

Ancak Niamey’deki ABD diplomatik misyonu tarafından geçtiğimiz Perşembe günü yapılan açıklamada, “Temmuz 2023’ten bu yana devam eden tartışmaların ortasında, Nijer yönetimi ile güvenlik işbirliğini her iki tarafın da ihtiyaçlarını karşılayacak, endişelerini giderecek şekilde sürdürme konusunda bir mutabakata varamadık” denildi. Yani ABD, Nijer’i ikna edemedi.

Nijer’le aynı anda Çad da ABD’den başkent N’Djamena’da havaalanının yanında bulunan Adji Kosseï hava üssündeki faaliyetlerini durdurmasını istedi. Bu gelişme ABD’nin Sahel bölgesinde Rusya karşısındaki “etkin olma savaşı”nı kaybettiği anlamına geliyor.

ABD ile Nijer arasındaki gerilim aylardır sürüyor. Temmuz 2023’teki darbenin ardından Washington cihat karşıtı mücadeleyi destekleme gerekçesiyle ülkede bulundurduğu askeri misyonunu dondurmuş, ancak Afrika’daki güvenlik stratejisinin kilit noktası olan Nijer’deki varlığını her ne pahasına olursa olsun sürdürmeye çalışmıştı. Ancak Mali ile Burkina Faso’da olduğu gibi Rusya ile anlaşmaların imzalanması Washington için kırmızı çizgiydi. Bu nedenle Nijer yetkilileri kendilerini bir arada tutan anlaşmayı bozmaya, ABD askerlerini sınır dışı etme sürecini başlatmaya karar verdi.

Nijer’de 4 Ekim 2017 tarihinde dört ABD askerinin IŞİD tarafından öldürülmesi, Donald Trump yönetiminde Afrika’daki birliklerinin varlığı, büyüklüğü konusunda tartışmalara yol açmıştı. Ancak bu katliamdan yedi yıl sonra bile bölgeden çekilmeyi isteyen ABD değil, bölge ülkeleri oldu.

ABD ile Batı, Mali, Burkina Faso ile Nijer’in, Rusya’nın etkisi altına girdiğini düşünüyor. Bu nedenle Çad’da da kıyasıya bir diplomatik savaş veriliyor. Altınla ham petrole sahip Çad, Washington’un Sahel’de, Çad Gölü bölgesinde cihatçı terörle mücadele stratejisinde ABD birlikleri için Nijer’e alternatif olarak ortaya çıkması nedeniyle kilit önemde bir ülke.

Ancak Çad, son zamanlarda Kremlin ile temaslarını yoğunlaştırdı. Devlet Başkanı Mahamat Idriss Déby 24 Ocak’ta Moskova’da Vladimir Putin ile dostane bir görüşme gerçekleştirmişti. Verdiği bir radyo röoprtajında da ülkesinin Rusya ile askeri işbirliğini görüştüğünü belirterek Çad’ın müttefik seçiminde egemen olduğunu vurguladı.

Bu gelişmelerin ardından Çad Hava Kuvvetleri Generali Idriss Amine Ahmed’in ülkesinin Savunma Bakanlığı’na Niamey’deki ABD Savunma ataşesinden Adji Kosseï üssündeki “faaliyetlerin derhal askıya alınmasını” istediğini bildiren bir mektup yayınladı. “Askeri komutan mektubunda “Sizden, Amerikalıları faaliyetlerini durdurma kararı aldığımız konusunda uyarmak için uygun olan her kimse araya girmenizi rica ediyoruz” dedi.

Gelişme şu açıdan önemli; Moskova’nın, Orta Afrika Cumhuriyeti, Sudan, Nijer, Mali, Burkina Faso’daki yeni müttefikleri arasında bir kara bağlantısı sağlaması halinde kıta çapında bir Rus nüfuz kuşağı olmuş olacak.

ABD’nin uykularının kaçması hayli normal.