Dünyada sahibi olmayan tek yer!

Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – İnsanlık tarihi boyunca savaşlar, hudutları belirledi. Güçlü olan daha fazla toprağa hükmetti, daha fazla toprağa hükmeden, daha güçlü oldu. Haritalar tekraren yine çizildi, ülkeler büyüdü, küçüldü, hatta yok oldu. Günümüzde ise dünya üzerinde bir devletin hâkimiyetinde olmayan tek bir toprak modülü bile olmadığı düşünülüyor. Lakin bu algıyı yıkan bir yer var: Bir Tawil. Mısır ve Sudan ortasında sıkışıp kalmış bu 2,060 km²’lik çöl kesimi, tarihin ve siyasetin garip bir oyunu sonucu kimseye ilişkin değil. Ne Mısır sahipleniyor ne de Sudan. Vakit zaman maceraperestler gelip burada kendi krallıklarını ilan ediyor, bayraklar dikiyor, lakin hiçbiri uzun mühlet tutunamıyor. Peki, New York ve Londra’dan bile büyük olan bu toprak kesimi neden sahipsiz kaldı? Dünyanın dört bir yanında toprak uğruna savaşlar verilirken burası neden kimsenin umurunda değil?

HER ŞEY 143 YIL EVVEL BAŞLADI

Takvimler 1882 yılını gösteriyordu, İngilizlerin Mısır ve Sudan’ı işgal ile bölmesinin akabinde dünyanın en farklı hudutlarından biri yaratılmış oldu. 1899 yılında Birleşik Krallık, Mısır ve Sudan ortasındaki sonu 22. enlem paraleli olarak belirlemişti. Hudut çizimiyle Hala’ib Üçgeni Mısır’a, Bir Tawil ise Sudan’a bırakılmıştı.

Fakat 1902 yılında bu bölgenin hududu yine gündeme geldi. 1902 yılında Bir Tawil için masaya yine oturan İngilizler, o yıllarda bölgede yaşayan kabilelerin ömür alanlarını dikkate alarak idari sonu tekrar düzenledi. Yeni düzenlemeyle Bir Tawil Mısır’ın, Hala’ib Üçgeni ise Sudan’ın denetimine verildi. Fakat Bir Tawil’i Mısır sahiplenmedi ve Sudan’a bıraktı. Sudan’da Bir Tawil’i sahiplenmeyince bu bölge ‘terra nullius’ kavramıyla yani memleketler arası hukukta hiçbir devletin idaresinde bulunmayan bir bölge olarak tanımlanmış oldu.

ABABDA KABİLESİ KÖKLERİNİ KORUYOR

2060 kilometrekare büyüklüğünde olan bu bölge, New York ve Londra kadar büyük. Lakin ne Mısır’ın ne Sudan’ın hudutlarında yer almamasının iki nedeni var: Birincisi bölgenin büyük ölçüde çöl olması. İkincisi de Bir Tawil’in bitki örtüsünden ve sudan mahrum bir yer olması. Bir Tawil’in nüfuzsuz bir bölge olduğu sav ediliyor fakat yapılan araştırmalara nazaran Sudan’da yaşayan Ababda kabilesi Bir Tawil’i kendi anavatanları olarak görüyor ve bilhassa son yıllarda Bir Tawil’e artan ilgiyi çok da âlâ karşılamıyorlar.

KIZINA KELAM VERDİ, BİR TAWİL’E BAYRAK DİKTİ

Son yıllarda kıssası toplumsal medyada sıkça konuşulur olan Bir Tawil’e olan ilgi de haliyle artmış durumda. İnsanlar bu bölgenin kime tarafından istenmediğini düşünse de aslında Bir Tawil’in sahipsiz kalışı istenmemesinden değil, sömürgeciliğin yarattığı bir sorun olarak görülüyor. Dünya üzerinde hiçbir idarenin olmadığı ve kimsenin sahiplenmediği bu yeri merak edip çölün tüm şiddetli kaidelerini kabul ederek ziyaret edenler olduğu üzere bu toprak kesimini sahiplenmek isteyenler de oldu.

Bir Tawil’le ilgili en farklı sahiplenme talebi ise minik kızı için krallık kurmayı isteyen ABD’li Jeremiah Heaton’dan geldi. ABD’de yaşayan 37 yaşındaki Jeremiah Heaton, kızı Emily’e prenses olacağına dair kelam vermişti. Daha evvel Bir Tawil’in öyküsünü duyan Heaton ailesiyle birlikte bir bayrak tasarladı ve bölgeye gitmek üzere yola çıktı. Büsbütün kendi imkanlarıyla Bir Tawil’e giden Heaton hazırladığı bayrağı en yüksek zirveye dikerek Kuzey Sudan Krallığı’nı ilan etti. Kızını kurduğu krallığın prensi ilan eden baba hayalini gerçekleştirmiş olsa da milletlerarası arenada resmi bir karşılık bulmadı ve tanınmadı.