Her 10 çocuktan 1’i disleksili! Zekâ geriliği değil öğrenme farklılığı

Ozan Ömer Kadüker – Okuma, yazma ve lisan hünerlerinde zorluk yaşamasına neden olan disleksi, zekâ geriliğiyle karıştırılıyor, çocuklar tembellikle suçlanıyor. Her 10 çocuktan birinde görülen disleksi, yanlışsız teşhis edilmediği takdirde, bireylerin ömürleri boyunca önemli zorluklar yaşamasına neden olabiliyor. Mevzuyla ilgili merak edilenleri Türkiye Disleksi Vakfı Lideri Dr. Psikolog Elif Yavuz’a sorduk:

Tersten okuma…

– Araştırmalar disleksiye sahip çocukların oranının yaklaşık yüzde 5-10 ortasında olduğunu gösteriyor. Bu da her 10 çocuktan 1’inin disleksiye sahip olduğunu tabir eder. Lakin, şuur eksiklikleri ve erken teşhisin zorlukları nedeniyle bu oran daha yüksek olabilir.

– Disleksi, çoklukla çocuk okuma, yazma yahut sözleri yanlışsız söylem etme konusunda zorluklar yaşadığında fark edilir. Erken belirtiler ortasında; harfleri yahut sözleri tersten okuma, okurken sıklıkla duraklamalar, yazmada harf ve söz yanlışlıkları, diğerlerinin okuma suratına yetişememe, sözleri ezberlemede zorluk yaşama üzere durumlar sayılabilir. Zihinsel yükleri fazla olduğu için, bilhassa yazılı imtihanlar, bu çocuklar için büyük bir gerilim kaynağı olabilir.

– Teşhis süreci, ekseriyetle bir uzman psikolog veya pedagojik değerlendirme yapan uzmanlar tarafından başlatılır. Birinci adımda çocukla yapılan standart testler, okul performansı ve müşahedeler dikkate alınır. İlerleyen süreçte ruhsal testler, dikkat ve bellek tahlilleri, zekâ testi ve okuma-yazma maharetlerini ölçen değerlendirmeler yapılır.

– Disleksiye sahip çocuklar, öğrenme zahmetleri nedeniyle özgüven kaybı yaşayabilirler. Okulda yaşadıkları zorluklar, yaşıtlarıyla toplumsal münasebetlerinde de ıstıraplar yaratabilir. Başarısızlık hissi, depresyon, anksiyete ve düşük benlik hürmetine yol açabilir. Ayrıyeten, akranlarıyla ortalarındaki farklar, dışlanma ve etiketlenme üzere ruhsal tesirler yaratabilir.

Doğru eğitim önemli

Disleksinin zekâ geriliği olduğu, yalnızca erkeklerde görüldüğü üzere pek çok yanlış inanış var. Hakikat bilinen yanlışlarla ilgili Yavuz şunları kaydetti: “Disleksi tedavi edilemez, fakat yanlışsız eğitim ve takviyeyle çocukların okuma, yazma ve öğrenme marifetleri geliştirilebilir. Erken teşhis ve müdahale çok değerlidir. Disleksiye sahip çocuklar tembel değildir. Tersine, çok daha fazla efor harcarlar, lakin zorlukları aşmak daha uzun sürebilir. Bu da onların daha çok yorulmalarına neden olabilir. Disleksi her 2 cinsiyette de görülebilir.”

Öğrencilerin yarısı toplumsal medya bağımlısı

İlke Vakfı Eğitim Siyasetleri Araştırma Merkezi (EPAM), “Dijital Bağımlılık ve Eğitim: Meseleler, Eğilimler ve Siyaset Önerileri” başlıklı rapor yayımladı. Prof. Dr. Yavuz Samur ve Zeynep Yalçıntaş tarafından yazılan, Doç. Dr. Ayhan Öz’ün editörlüğünü üstlendiği rapordan öne çıkanlar şöyle:

– Lise öğrencilerinin yüzde 50’si toplumsal medya bağımlılığı riski taşıyor.

– Ortaokul öğrencilerinin yüzde 35’i toplumsal medya bağımlılığı açısından risk kümesinde.

– Her 4 öğrenciden 1’i dijital oyun bağımlılığı tehlikesiyle karşı karşıya.

– Uzun mühlet ekran başında kalmak, dikkat eksikliği, uyku bozuklukları ve yalnızlık hissini artırıyor.

– Teknoloji kullanımının yaygınlaşmasıyla dijital bağımlılık, çocukların bilişsel gelişimlerini, akademik muvaffakiyetlerini ve toplumsal ilgilerini olumsuz tarafta etkileyen bir risk faktörü haline geldi.