İran: UAEA’nın talepleri yaptırımlar nedeniyle uygulanabilir değil

İran Atom Enerjisi Kurumu Sözcüsü Behruz Kemalvendi, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) ülkesinin nükleer programıyla ilgili taleplerini “aşırı” olarak değerlendirdiklerini ve yaptırımlar nedeniyle bu taleplerin kabul edilmeyeceğini söyledi.

İran devlet radyosunda katıldığı bir programda konuşan Kemalvendi, ülkesinin nükleer programını denetleyen UAEA ile bazı konularda ortaya çıkan anlaşmazlığı değerlendirdi.

Tahran ile UAEA arasındaki iş birliğinin sürdüğünü ancak yaptırımlar nedeniyle denetimin kısıtlandığını hatırlatan Kemalvendi, buna karşın Ajansın daha fazla denetim talebinde bulunduğunu belirtti.

İran’ın UAEA ile Güvenlik Denetimi Anlaşması dışında bir yükümlülüğü bulunmadığını ifade eden Kemalvendi, “Bu talepleri aşırı kabul ediyoruz çünkü yaptırımlar nedeniyle bu talepler uygulanabilir değildir. Batılılar yaptırımları kaldırıp nükleer anlaşmadaki yükümlülüklerine dönerse İran da anlaşma kapsamında kabul ettiği taahhütlerine geri dönecektir.” dedi.

İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya (5+1) arasında 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve denetim altına alındığı bir anlaşma imzalanmıştı. Washington, eski Başkan Donald Trump döneminde, 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilerek İran’a yeniden yaptırım uygulamaya başlayınca Tahran da anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmuş ve yeniden yüksek düzeyde uranyum zenginleştirme dahil bir dizi adım atmıştı.

İran ve UAEA arasındaki anlaşmazlık

İran’da UAEA’ya bildirilmemiş 3 yerde nükleer bulguların tespit edilmesi ve söz konusu nükleer bulgulara ilişin Tahran yönetimine yöneltilen soruların istenilen düzeyde yanıtlanmaması taraflar arasında gerginliğe neden olmuştu.

Ajansın, Tahran’ın bu 3 yere ilişkin yaptığı açıklamayı teknik olarak inandırıcı bulmadığını açıklaması üzerine, 8 Haziran’da UAEA Yönetim Kurulu, İran’a karşı karar almıştı.

Bu gelişme üzerine İran, 9 Haziran’da Kapsamlı Ortak Eylem Planı olarak adlandırılan nükleer anlaşma kapsamında bu ülkenin nükleer programını denetlemek amacıyla Ajansın kullandığı kamera sistemleri başta olmak üzere çeşitli ekipmanları kaldırmaya başladığını duyurmuştu. Bu durum da Ajansın İran’ın nükleer programına ilişkin gözlem ve doğrulama faaliyetlerini sınırlamıştı.