Küresel gıda fiyatlarında 14 yılın en sert düşüşü

İRFAN DONAT

FAO Gıda Fiyat Endeksi, Temmuz’da aylık bazda yüzde 8,6 gerilerken, yıllık bazda yüzde 13.1 arttı.

Aralıksız dört aydır düşüş eğiliminde olan endeks, Ekim 2008’den bu yana aylık bazda son 14 yılın en sert düşüşüne sahne oldu.

Temmuz ayındaki düşüş, bitkisel yağ ve tahıl endekslerindeki önemli düşüşlerin öncülüğünde gerçekleşti.

FAO Hububat Fiyat Endeksi, ayılık bazda yüzde 11,5 düşüşün ardından Temmuz ayında ortalama 147,3 puan oldu. Yıllık bazda ise yüzde 16,6 yükseliş söz konusu. Düşüşe öncülük eden dünya buğday fiyatları, kısmen Ukrayna ile Rusya arasında Ukrayna’nın Karadeniz’deki ana limanlarının blokajını kaldırmak için varılan anlaşmanın ve Ukrayna’dan tahıl ihracatının yeniden başlayacağının işaretiyle Temmuz ayında yüzde 14,5’e kadar düştü. Kuzey yarımkürede devam eden hasatların mevsimsel uygunluğu da fiyatların geri çekilmesinde etkili oldu. Bununla birlikte, uluslararası buğday fiyatları geçen yıl Temmuz ayındaki değerlerinin hala yüzde 24,8 üzerinde seyrediyor. Uluslararası iri taneli tahıl fiyatları, art arda dördüncü ayda yüzde 11,2 düşüşle gerilerken, bir yıl önceki değerlerinin yüzde 12,1 üzerinde kaldı. Ukrayna limanlarından sevkiyata yeşil ışık yakan anlaşma dünya mısır fiyatlarındaki yüzde 10,7’lik düşüşte etkili oldu.

Mısır hasadının geçen yılki hızının üzerinde seyrettiği Arjantin ve Brezilya’da olumlu mevsimsel seyir de fiyatlar üzerindeki baskıyı hafifletmeye yardımcı oldu.

Buğday ve mısır piyasalarındaki zayıflıktan kaynaklanan fiyat gevşemeleri sorgum ve arpa fiyatlarını sırasıyla yüzde 12,8 ve yüzde 12,6 aşağı yönlü baskıladı.

Temmuz ayında, uluslararası pirinç fiyatları, büyük ihracatçılardaki talep belirsizliği ve Döviz hareketlerinin de etkisiyle yıl başından bu yana ilk kez düştü.

FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi, aylık bazda yüzde 19,2 düşüşle 10 ayın en düşük seviyesini kaydetti. Keskin düşüş, palm, soya, kolza tohumu ve ayçiçek yağlarında düşen dünya fiyatlarından kaynaklandı. Uluslararası palm yağı fiyatları Temmuz ayında üst üste dördüncü ay düşüş yaşadı. Uluslararası palm yağı fiyatları, dünyanın önde gelen palm yağı ihracatçısı Endonezya’dan bol miktarda ihracat imkanı beklentisi nedeniyle Temmuz ayında üst üste dördüncü ay düştü. Bu arada, dünya soya ve kolza tohumu yağı fiyatları sırasıyla uzun süreli durgun talep ve bol miktarda yeni mahsul arzı beklentileri üzerine geriledi. Ayçiçek yağı durumunda, Karadeniz bölgesinde devam eden lojistik belirsizliklere rağmen, küresel ithalat talebinin azalması nedeniyle uluslararası fiyatlar önemli ölçüde düştü. Düşen ham petrol fiyatları da bitkisel yağ fiyatları üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturmada etkili oldu.

FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi ise Temmuz ayında ortalama 146,4 puan ile aylık bazda yüzde 2,5 geriledi. Yıllık bazda ise yüzde 25,4 artış kaydetti. Uluslararası yağsız süt tozu fiyatları en keskin düşüşü kaydetti, ardından tereyağı ve tam yağlı süt tozu fiyatları, yaz döneminde Avrupa’daki durgun piyasa yüzünden geriledi. Öte yandan, Avrupa’da turistik destinasyonlardaki yüksek iç satışlar, zayıf küresel ithalat talebini telafi ettiğinden, dünya peynir fiyatları sabit kaldı. Sonuç itibariyle, zayıf bir talebe karşın küresel tedarik trendi, küresel süt fiyatlarının yüksek seviyelerde kalmasını sağladı.

FAO Et Fiyat Endeksi, aylık bazda yüzde 0,5 düşüşle Temmuz ayında ortalama 124,0 puan olarak gerçekleşti ve art arda altı aylık artışın ardından bir önceki aya göre ilk düşüşe işaret etti. Temmuz ayında, düşük ithalat talebiyle karşı karşıya kalınan yüksek kesim ve artan kuzu arzı beklentileri nedeniyle Avustralya’dan artan ihracat mevcudiyeti nedeniyle dünya küçükbaş eti fiyatları keskin bir şekilde düştü. Bu arada, zayıf ithalat talebi ile domuz eti fiyatlarını sabit tutarken, uluslararası sığır eti fiyatları, küresel talebe kıyasla büyük üretim bölgelerinden artan ihracat mevcudiyetini yansıtarak düştü. Buna karşın, güçlü talep ile uluslararası kanatlı eti fiyatları tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.

FAO Şeker Fiyat Endeksi, Temmuz ayında ortalama 112,8 puan ile aylık bazda yüzde 3,8 düştü. Böylece Endeks, art arda üçüncü aylık düşüşü işaret ederek beş ayın en düşük seviyesine ulaştı. 2022’de küresel ekonominin daha da yavaşlayacağına ilişkin beklentiler nedeniyle talep beklentilerine ilişkin endişeler, uluslararası şeker fiyat tekliflerini frenledi. Brezilya realinin ABD doları karşısında değer kaybetmesi ve etanol fiyatlarındaki düşüş de fiyatlardaki düşüşü tetikledi ve bunun sonucunda Brezilya’da Temmuz ayının ilk yarısında daha önce beklenenden daha fazla şeker üretimi gerçekleşti. Hindistan’dan daha fazla ihracat yapıldığına ilişkin göstergeler ve önümüzdeki sezon için olumlu üretim beklentileri de Temmuz ayında dünya şeker fiyatlarındaki düşüşe katkıda bulundu. Buna karşılık, uzun süreli sıcak ve kuru hava koşullarının Avrupa Birliği’ndeki verim potansiyeli üzerindeki etkisine ilişkin endişeler, daha önemli fiyat düşüşlerini engelledi.