Rusya’dan yaptırım yılında offshore hesaplara devasa akış

Rusya, ABD ve müttefiklerinin Ukrayna’nın işgali nedeniyle yaptırımları sıkılaştırma çabalarına karşılık geçtiğimiz yıl emtia ihracatından kazanılan 227 milyar dolarlık beklenmedik kazancın yaklaşık üçte birini biriktirerek yurt dışındaki hesaplarına tutuyor.

Bloomberg Economics’in değerlendirmesine göre yaklaşık 80 milyar dolar tutarında nakit, gayrimenkul ve yatırım yurt dışındaki iştiraklere dağıtılmış durumda. Bu varlıkların, Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’ya düzenlediği saldırıdan bu yana mali durumunu sürdürmesine yardımcı olan rekor cari fazlanın bir yan ürünü olarak gölge rezervler olarak görev yaptığı değerlendiriliyor.

İngiltere merkezli Uluslararası Stratejik Araştırma Enstitüsü Ekonomisti Maria Shagina konuyla ilgili, “Avrupa’nın Rusya’nın enerji sektörünü hedeflemede gecikmesi nedeniyle Rusya tarihinin en büyük cari fazlalarından birini biriktirebildi. Bu Rusya’nın Mart 2022’de Merkez Bankası varlıklarının dondurulmasının etkisini fiilen ortadan kaldırdı” değerlendirmesinde bulundu.

Yurt dışında artmaya devam eden herhangi bir yeni kazanç, özellikle bu fonlar devlet tarafından kontrol ediliyorsa, Rusya’nın düşmanları için cazip bir hedef haline gelebilir. Devlet Rusya’nın en büyük ihracatçılarının birçoğunun hissedarı olması geçen yılki beklenmedik kazançlara katkıda bulunmuş olsa da bu durum paranın nereye gittiği ve kimin kontrol ettiği sorusunu büyük bir gizem haline getiriyor.

Rusya geçtiğimiz yıl GSYİH’sının yaklaşık yüzde 5’ine eşdeğer uluslararası varlık elde etti. Bu rakam petrol fiyatlarının yüksek olduğu ve Merkez Bankası’nın sınırlı Döviz müdahalelerinin olduğu 2009-2013 ortalamasına yakın.

Rusya ithalatı artırmaya yönelik düzenlemeleri gevşetti

Rusya Ekonomisti Aleksander Isakov söz konusu varlıklarla ilgili, “Uluslararası varlıkların biriktirilmesi kasıtlı olmaktan çok zorlandı. Yaptırımlar Rusları ithalata kısmaya iterken, emtia fiyatları ihracatı artırdı. Rus hükümeti ise şirketleri yabancı varlık oluşturmaya motive etmek yerine içerdeki enflasyonu istikrara kavuşturmak için ihtiyaç duyduğu ithalatı artırmaya yardımcı olmak için düzenlemeleri gevşetti” ifadelerini kullandı.

Ukrayna’nın Kanada ve Almanya gibi destekçileri, ülkenin yeniden inşasına yardımcı olmak ve kayıplarını telafi etmek için milyarlarca dolarlık dondurulmuş Rus varlıklarını kullanmayı ortaya atarken yurtdışındaki Rus fonlarının kaderi giderek daha fazla odak noktası haline gelmiş durumda.

Devlet kurumu olan Rusya Dış Ticaret Akademisi’nden Aleksander Knobel, yurt dışında biriken varlıkların ihracatçılara uygulanan olağanüstü vergiler yoluyla değerlendirilebilecek bir kaynak olduğunu ve bu tür gölge rezervlerin resmi olarak çeşitli şekillerde devletine yararına kullanılabileceğini belirtti. Knobel, Avrupa Birliği’nin Rus enerji kaynaklarına daha az bağımlı hale gelmesiyle yurt dışındaki fonların olası bir yaptırım hedefi olarak daha fazla dikkat çekeceğini vurguladı.

Finansal tıkanma

Geçen yıl Rusya Merkez Bankası’na yönelik benzeri görülmemiş kısıtlamalar, rezervlerinin yaklaşık 300 milyar dolarını bloke ederek, yuan ve altın dışında çok fazla yatırım seçeneği kalmamasına neden olmuştu.

Öte yandan son dönemde düşük emtia fiyatları ve petrol ihracatına yönelik yeni kısıtlamaların yürürlüğe girmesiyle cari işlemler fazlası keskin şekilde düştü. Rusya Merkez Bankası bu yıl rakamın 66 milyar dolar, 2024’te 48 milyar dolar ve 2025’te ise 41 milyar dolar olacağını öngörüyor.

Yabancı hükümetler yurtdışındaki yeni Rus fonlarının sahipliğini belirleyip bunları devlete bağlayabilse bile, elde edilen rakam muhtemelen resmi tahminlerden daha küçük olacaktır.

Merkez bankası’na göre Rusya’nın geçen yıl net dış varlık alımı 107 milyar dolara ulaşırken, Bloomberg Economics bu rakamda yaklaşık 21 milyar dolar sapma olabileceğini tahmin ediyor.