Yıldız milyarder mi, kağıttan kaplan mı? Adani krizinin içyüzü

ÇAĞLAR KUZLUKLUOĞLU/BLOOMBERG HT ARAŞTIRMA

Yazar George S. Clason, 4 bin yıl öncesinin Babil’inden öğütleri esin alarak Babil’in En Zengin Adamı’nı kaleme almıştı. Bloomberg’e göre geçtiğimiz yıl serveti 120 milyar dolara kadar çıkan Hindistanlı işadamı Gautam Adani’nin serveti Ocak sonundan bu yana milyar dolarla ifade edilen büyüklükte geriledi.

2022’de birçok milyarderin serveti piyasalarda ve ekonomilerde yaşanan gelişmelerle erirken, Adani küresel zenginler listesinde üst sıralara tırmanmış ve geçtiğimiz yıl kısa süre de olsa Jeff Bezos’u geçerek dünyanın en zengin ikinci insanı olmuştu. Tarihi Babil İmparatorluğu topraklarına yakın coğrafyada yükselen Adani, liman, kömür madenciliği, havacılık ve gıda gibi çeşitli alanlarda faaliyet gösteren bir holdingin sahibi.

Adani Group’un yükselişinde tepe noktası yalnızca birkaç yıl önceye tekabül ediyor.

Adani, iş yaşamına seksenli yıllarda petrokimya alanında ithalat/ihracat ile adım attıktan sonra zaman içerisinde altyapı yatırımlarına yöneldi.

1990’lı yıllarda ise memleketi Gujarat’ta liman işletmesi projesi ile yatırımlarını genişletti. Ardından kömür madenciliği, enerji tesisi ve havaalanı yatırımları yaptı. Avustralya’da dünyanın en büyük açık kömür madeni olan Carmichael’e yatırım yapması ise büyük sükse yarattı.

Adani Group 2022’de de çimento devi İsviçre’li Holcim’in Hindistan’daki operasyonlarını satın aldı.

Geçtiğimiz günlerde ise ABD merkezli bir yatırım danışmanlık şirketi olan Hindenburg Research, Adani Group’u hesaplarda sahtecilik, hisse senedi manipülasyonu ve kara para aklama ile suçladı. Bu haber akışının ardından holdingin piyasa değeri 100 milyar dolara yakın tutarda gerilerken, Asya’nın en zengin insanı Adani’nin kişisel serveti de dörtte bir oranında eridi.

Adani Group tarafından iddialar yalanlasa da grubun halka açık 7 şirketinin hisselerindeki düşüş tablosu terse dönmedi.

Geçtiğimiz günlerde ana şirketlerden Adani Enterprises son gelişmelerden önce duyurulan 2,5 milyar dolarlık sermaye artırımı adımını attı. Ancak hisselerdeki düşüş bir müddet dursa da devam etti.

Bunun üzerine umulmadık biçimde “piyasa hareketinin yatırımcıları zarara uğrattığı” öne sürülerek sermaye artırımı iptal edildi ve yatırımcılara tutarlarının iade edileceği duyuruldu.

Adani Group’ta görülen bu gelişmelerin mevcut küresel ortamda diğer Hintli firmalara da sıçrayarak geniş çaplı bir krize dönüşmesinden endişe ediliyor. Zira, Hindistan makro veriler açısından özellikle Çin ve gelişmiş ülkelerin zorlandığı son dönemde “pozitif ayrışan” olarak dikkat çekiyordu.

Adani Group’un yükselişi ile Hindistan’ın yıldızının parlamasının paralel bir seyir izlediği sık sık söyleniyor. 60 yaşındaki Adani, kendisini Hindistan’ın altyapı alanındaki açığını kapatmaya adamış biri olarak da tanımlıyor.

Bir diğer yandan Adani’nin Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile yakınlığı da dikkat çekiyor. Adani Group’un Modi iktidara geldikten sonra mega devlet ihalelerini kolayca aldığı ve grup şirketlerine ekstra konfor sağlandığı sık sık gündeme geliyor. Hatırlanacağı üzere Hindistan Başbakanı Modi de Adani gibi Gujarat kökenli ve 2014 yılında ilk başbakan seçildiğinde Gujarat’tan Başkent Yeni Delhi’ye Adani’nin özel jeti ile seyahat ederek geldi. Adani ise yükselişini seksenlerdeki ekonomik açılma ve serbestleşmeye dayandırıyor.

Son yıllarda şirketlerle ilgili aksiyonları ile dikkat çeken Hindenburg Research’ün Adani Group’u zora sokan adımı sonrası konu nereye varacak dikkatle izleniyor. Ancak 2022’de dünya zenginleri arasından sıyrılan Adani’nin ve şirketlerinin manzarası 2023’ün daha başında oldukça değişime uğramış görünüyor.