Zor yılda yüzde 42.1 büyüme

İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından 1968’den bu yana açıklanan ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’nın 2023 yılı sonuçları belli oldu. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, İSO 500’de üretimden satışların 2023’te yüzde 42.1 artarak 4 trilyon 485 milyar liradan 6 trilyon 375 milyar liraya çıktığını söyledi. “2021 ve 2022 yıllarına göre zayıf bir performansa işaret eden bu artışın 2022’nin sonundan itibaren geliyor olduğunu tahmin etmek zor değildi. 2023’ün sanayi sektörümüz için zorlu bir yıl olduğunu söylememiz abartılı olmayacaktır” diyen Bahçıvan, “Üretimden satışlarda büyümenin bir önceki yıl yüzde 119 iken, 2023’te yüzde 42.1’e gerilemesinin nedenlerine baktığımızda; yavaşlayan küresel talep, 6 Şubat’ta ardı ardına yaşadığımız deprem felaketleri ve seçimler sonrasında ekonomi politikalarında yaşanan değişimin belirleyici rol oynadığını söyleyebiliriz” diye konuştu. Üretimden net satışlardaki ‘asıl dramatik görüntünün’ reel değişimlerde görüldüğüne dikkat çeken Bahçıvan, “2023 verileri yıl sonu tüketici enflasyonundan arındırıldığında, üretimden satışların 2022’ye göre reel olarak yüzde 13.8 oranında gerilediği görülüyor” ifadelerini kullandı.

İSO 500 araştırmasının 2023 araştırmasında öne çıkan diğer sonuçlar şöyle oldu:

İHRACAT GERİLEDİ: İhracat performansına bakıldığında, zorlu küresel rekabet koşullarının etkisiyle İSO 500’ün ihracatı 2022’ye kıyasla yüzde 2.9 düşüşle 95.1 milyar dolara geriledi. Bahçıvan, “2023’te İSO 500 ve genel olarak Türkiye sanayi sektörü, ihracat pazarlarındaki durgunluktan olumsuz etkilenmiş gözüküyor” dedi.

KÂRLILIKTA DÜŞÜK ARTIŞ: 2023’te İSO 500’ün faaliyet kârı yüzde 39.7 artarak; 671 milyar liradan 937 milyar liraya çıktı. Buna karşılık faaliyet kârlılığı oranı 0.3 puan düşüşle yüzde 12.8’den yüzde 12.5’e geriledi. İSO 500 kuruluşlarının bir diğer kârlılık göstergesi olan faiz, amortisman ve vergi öncesi kârı yüzde 45.5 artışla 808 milyar liradan 1 trilyon 175 milyar liraya yükseldi. Bahçıvan, “Görüldüğü üzere, tüm kâr büyüklüklerindeki artışlar 2023 yılı enflasyonunun altında kalmış bulunuyor ve bu da reel olarak gerilemeye işaret ediyor” dedi.

Ayrıca, İSO 500’de vergi öncesi dönem kâr ve zarar büyüklüğüne göre 2022’de kâr eden kuruluş sayısının 442 iken, bu sayının 2023’te 404’e indiğini belirten Bahçıvan, “Zarar eden kuruluş sayısı da 58’den 96’ya yükseldi. Bu sayı, 2018 sonrasındaki en yüksek değer olarak dikkat çekiyor” diye konuştu.

KÂRIN YARISINDAN FAZLASI FİNANSMANA: İSO 500’ün finansman giderleri 2023’te yüzde 92.5 artarak 277 milyar liradan 533 milyar liraya yükseldi. Bahçıvan, “Yıllardan beri hep işaret ettiğimiz üzere, sanayicinin elde ettiği kârın yarısından fazlasını finansman giderlerine ayırmak gerçeği ile yüz yüze kalmaya devam ettiğinin altını bir kez daha çiziyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

TOPLAM BORÇLAR 4 TRİLYON TL: Bahçıvan, enflasyon düzeltmesi sonrası yakalanan verilerle toplam borçların yaklaşık yüzde 60 artarak 2.5 trilyon liradan 4 trilyon liraya çıktığını söyledi. İSO 500’de mali borçların ise yüzde 54 artışla 1.3 trilyon liradan 2 trilyon liraya çıktığını belirten Bahçıvan, “Diğer borçlarda ise yüzde 66’ya yakın bir artışla 1.2 trilyon liradan yine 2 trilyon liraya yükseliş söz konusu” diye konuştu.

AR-GE’DE ARTIŞ: İSO 500’de Ar-Ge harcaması yapan kuruluş sayısı 2022’de 260 ile son 5 yılın en düşük seviyesine gerilemişti. Bu sayı 2023’te yeniden artışa geçti ve 265’e yükseldi.

ÜCRETLER YÜZDE 120 ARTTI: İSO 500’ün istihdamı 2023’te yüzde 1.9 artarak 804 bin kişiye yaklaştı. Aynı yılda ödenen maaş ve ücretlerdeki artış da yüzde 120 civarında gerçekleşti.

İŞTE EN BÜYÜK SANAYİ KURULUŞLARI

İSO 500 çalışmasında 2023’te üretimden satışlara göre en büyük kuruluş, 484 milyar liralık satış ile Tüpraş oldu. Bu kuruluş, uzun yıllardır sürdürdüğü liderliğini 2023’te de korumuş oldu. 2023’te üretimden satışlara göre ikinci büyük kuruluş 238 milyar lira ile Ford Otomotiv olurken; üçüncü sırada ise yaklaşık 227 milyar liralık üretimden satışla Star Rafineri yer aldı. TOGG da ilk kez devler listesine girdi; ISO 500’de 42. sırada yer aldı. Şirketin net satışı 24 milyar 345 milyon 916 bin 198 TL olarak gerçekleşti.

İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, “İSO 500’ün ilk 10’unda yer alan şirketlerde 2022’ye göre iki önemli değişiklik oldu. Geçen yıl ilk 10’da yer almayan Mercedes-Benz ve Gramaltın Kıymetli Madenler ilk 10’a yükselme başarısını gösterdi” ifadelerine yer verdi.

2023’ÜN EN BÜYÜK 10 SANAYİ KURULUŞU