ABD’den UCM’ye gözdağı! Cumhuriyetçi Senatör ‘işgalle’ tehdit etti

Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkındaki tutuklama kararı çıkarmasına ABD’nin yansısı sürüyor. İsrail yanlısı ABD’li Senatör Tom Cotton, 2002 yılında çıkarılan Lahey İşgal Yasası’nı hatırlatarak UCM üyesi devletlerden birinin tutuklama buyruğunu yerine getirmesi halinde “Hollanda’ya karşı askeri harekat başlatma” tehdidinde bulundu.

YASA NE DİYOR

Resmi ismi “Amerikan Askerlerini Müdafaa Yasası” olan lakin ABD müttefiki sivilleri ve siyasetçileri de muhafazası altına alan yasa, ABD’ye bir vatandaşı yahut müttefikini UCM hapishanesinden kurtarmak için “her türlü gerekli ve uygun adımı atma” hakkı veriyor. Yasa gayriresmi ismini Başkan’a tutuklu kişinin hür kalması için “gerekli her şeyi yapma” yetkisini veren “2008’inci Bölüm”den alıyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) yasayı dönemin ABD Başkanı George Bush tarafından imzalanarak yürürlüğe girdiği 2002’de “Lahey’deki mahkemenin bir ABD vatandaşı yahut müttefikini tutuklaması durumunda Başkan’a bu şahısları kurtarmak için askeri güç kullanma yetkisi verdiği için” eleştirmişti.

UÇ BİR ADIM

Elbette yasanın verdiği bu yetki çok bir tedbir olarak görülüyor ve ABD’nin UCM kararına uymakla yükümlü olduğunu ilan eden Fransa, Hollanda, İtalya üzere AB ve NATO üyesi müttefiklerine karşı bu türlü bir tırmandırma içine girmesi beklenmiyor. Fakat Cotton’un toplumsal medya paylaşımıyla yaptığı “hatırlatma” Washington’un İsrail’i korumaktaki kararlılığının göstergesi olarak algılandı. Halef-selef liderler Trump ve Biden’ın UCM’nin yakalama kararına reaksiyonu birbirlerinden çok farklı olmamıştı. Biden, UCM kararını “utanç verici” olarak nitelendirirken ocak ayında vazifeye gelecek yeni Lider Trump’ın, UCM üyelerine yönelik seyahat yasağı ve mal varlıklarının dondurulması üzere bir dizi yaptırıma imza atabileceği bedellendiriliyor.

BUSH ÇIKARMIŞTI

UCM’nin yasal desteği olan Roma Statüsü 1 Temmuz 2002’de yürürlüğe girdi. Dönemin ABD Başkanı George Bush, Amerikan askerleri yahut müttefiklerinin savaş hataları yahut gibisi münasebetlerle tutuklanmasını önlemek için, Ağustos 2002’de yasaya imza attı. UCM’ye taraf ülkeleri caydırmayı amaçlayan yasa, gerektiğinde ABD’nin BM Barış Gücü misyonlarına iştirakini askıya almasını öngörüyor. Ayrıyeten ABD Başkanı’na dilediği ülkeye Roma Statüsü’ne taraf olduğu için askeri yardım ve işbirliğini kesme imkânı veriyor. ABD’nin askeri, ekonomik ve siyasi işbirliklerinin bu türlü bir adımı neredeyse olanaksızlaştırdığı bedellendiriliyor.

‘DOSTÇA HATIRLATMA’

Cumhuriyetçi Partili Arkansas Senatörü Tom Cotton, toplumsal medya sitesi X’te, “UCM düzmece bir mahkeme ve Karim Khan (UCM Başsavcısı) saplantılı bir fanatiktir. Ona ve bu yasa dışı buyrukları uygulamaya çalışan herkese yazıklar olsun. Dostça bir hatırlatma: UCM hakkındaki Amerikan yasasının Lahey İşgali Yasası (The Hague Invasion Act) diye anılmasının bir nedeni var. Bunu bir düşünün” diye yazdı.

NETANYAHU TUTUKLANIRSA BURADA KALACAK

UCM’nin kararının akabinde mahkemenin yargı yetkisini kabul eden 124 ülkenin, topraklarına gelmesi halinde İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu tutuklama sorumluluğu bulunuyor. Taraf ülkelerden rastgele birinde yakalanan şahıslar, mahkemenin bulunduğu Hollanda’nın Lahey kent merkezine yaklaşık 7 kilometre uzaklıktaki Scheveningen hapishanesine naklediliyor. Tutuklu merkezi mahkumların erişebileceği spor salonu ve kütüphane üzere toplumsal tesislere sahipken her hücrede bireylerin kendi davalarına hazırlanabilmeleri için hudutlu erişime sahip bilgisayarlar da bulunuyor.

59 BİREYE TUTUKLAMA EMRİ

Mahkeme, ilgili ülkelerin yetkilileri ve aileler mahkumları ziyaret etmesine de müsaade ediyor. Mahkumlara “kaliteli ve uygun gıdalar” temin edilirken hücrelerinde kendi yemeklerini pişirmelerine de müsaade veriliyor. Telefon kartı üzere ek hizmetler alabilmeleri için az ölçüde harçlık da ödeniyor. UCM şu ana kadar aralarında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun da olduğu 59 kişi hakkında tutuklama kararı çıkardı. Taraf devletlerin işbirliği ile bu bireylerden 21’i yakalanarak mahkemeye çıkarıldı. 30 kişi hâlâ “firari” pozisyondayken, ölen 7 kişinin davaları düşürüldü.