Uzmanlardan El Nino için ekonomik yıkım uyarısı

Dünya Covid-19’dan kurtulmak için mücadele ederken ve Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı devam ederken, neredeyse dört yıldır ilk El Niño’nun gelişinin, hali hazırda kırılgan olan küresel ekonomide yeni bir hasarın habercisi olabileceği belirtiliyor.

Daha soğuk olan La Nina’dan ısınma aşamasına geçiş, özellikle hızla büyüyen gelişmekte olan ekonomilerde kaosa neden olabilir. Isınan havalarla birilkte elektrik şebekelerinin zorlanması ve elektrik kesintileri daha sık hale gelmesi bekleniyor. Aşırı sıcakların halk sağlığı açısından acil durumlar yaratabileceği, kuraklık nedeniyle yangın risklerini artırabileceği ve ekinlerin telef olabileceği değerlendiriliyor.

Bloomberg Economics modellemesine göre, önceki El Nino, enerji dışı emtia fiyatlarına 3,9 puan ve petrole 3,5 puan ekleyerek küresel enflasyon üzerinde kayda değer bir etkiye neden oldu. Bununla birlikte özellikle Brezilya, Avustralya, Hindistan ve güçlü etkiere maruz kalan diğer ülkelerde gayri safi yurtiçi hasıladaki büyümeyi de vurdu.

Dünyanın en maliyetli El Nino’su olabilir

El Nino’nun hızlanan iklim değişikliği kaynaklı olağanüstü hava olayları ve yüksek sıcaklıkları birleşmesiyle meteorologlar dünyanın en maliyetli El Nino döngüsünü takip etmeye başladılar. El Nino kasırgasının ekonomiler için oluşturduğu başka bir risk ise ekonomi küçülürken bile enflasyonun yüksek kaldığı stagflasyon riski oluşturması.

Hindistan Merkez Bankası, iklim olayını dikkatle takip ettiği açıklarken Peru Mart ayında bu yıl iklim ve hava olaylarının etkilerini azaltmak için 1 milyar dolardan fazla harcama yapmayı planladığını duyurdu.

Bloomberg Economics Ekonomisti Bhargavi Sakthivel konuyla ilgili, “Dünya yüksek enflasyon ve durgunluk riskiyle boğuşurken, El Niño’nun gelişi tam olarak yanlış zamanda geliyor. Politika müdahaleleri talebi manipüle etme eğilimindeyken, El Niño tipik olarak arzı etkiler. Merkez bankalarının yapabilecekleri daha sınırlı” değerlendirmesinde bulundu.

Örneğin Şili’de El Niño şiddetli yağmurları tetikleyebilir ve bu da dünyadaki bakırın neredeyse yüzde 30’unu sağlayan madenlere erişimi kısıtlayabilir. Düşük üretim ve geciken sevkiyatlar, bilgisayar çipleri, araba ve ev aletleri gibi mallarda kullanılan metalin fiyatını etkileyecektir.

Çin geçtiğimiz yaz iki hafta elektrik kesintisine gitmişti

Çin tarafında ise bunaltıcı sıcakların birçok soruna yol açabileceği belirtiliyor. Geçtiğimiz yaz yaşanan kuraklık, Komünist Parti’nin Çin’de birçok fabrikanın elektriğini yaklaşık iki hafta süreyle kapatmasına neden olmuş; Apple ve Tesla gibi imalat devlerinin arzını kesintiye uğratmıştı. Yetkililer bu yaz daha fazla elektrik kesintisi yaşanmasını bekliyorlar.

El Nino’nun Brezilya, Vietnam ve diğer büyük tedarikçileri vurması durumunda bir fincan kahve fiyatını bile etkileyebileceği değerlendiriliyor.

Uzmanlar iklim olayının etkilerinin yıllarca sürdüğünün altını çiziyor. Dallas Fed ekonomistleri 2019’de El Nino döngülerinden kaynaklanan hasarın üretim büyümesi üzerinde kalıcı bir olumsuz etkiye sahip olmasının muhtemel olduğu ve hatta gelir yol artışını muhtemelen kalıcı olarak değiştirebileceği konusunda uyarıda bulundular.

Öte yandan uzmanlar bileşik ekonomik etkiler olduğuna dikkat çekiyorlar. Darmouth bilim adamları 1997-98 yıllarında yaşanan iklim olayının sonraki beş yıl içinde yaklaşık 5,7 trilyon dolarlık GSYİH kaybına yol açtığını öngördüler. Bu modellemeyle yüzyılın sonuna dekyaklaşık 84 trilyon doları bloke etmiş olabileceği tahmin ediliyor.

En büyük tehdit tropikal bölgeler ve Güney Yarımküre’de

El Nino’nun en büyük tehdit arz ettiği bölgelerin tropik bölgeler ve Güney Yarımküre olduğu belirtiliyor.

Bloomberg Economics modellemesine göre iklim olayı Hindistan ve Arjantin’de yıllık GSYİH büyümesini neredeyse yarım puan azaltabilir. Peru, Avustralya ve Filipinler’de ise yaklaşık yüzde 0,3 puanlık düşüşler görülebileceğine işaret ediyor.

Son dönemde yaşanan yüksek fiyat artışları ise durumu daha ağırlaştırıyor. 2000 yılın bile IMF yaşanan güçlü El Nino’ların emtia fiyat enflasyonun 4 puan ekleyebileceği uyarısında bulunmuştu. Uzmanlar bunun iklim değişikliğinin mevcut etkisini hesaba katmadan önce olduğunun altını çiziyor.