Fed dikkatini ‘süper çekirdek’ enflasyona yöneltti

BURCU KIRATLI/BLOOMBERG HT ARAŞTIRMA ANALİSTİ

Tüm dünya enflasyonun yıkıcı etkileri ile mücadele etmeye çalışırken gelişmiş ülke merkez bankaları enflasyona karşı savaş açtı.

Enflasyonla mücadelede farklı göstergeler de dikkate alınırken, Amerikan Merkez Bankası Fed de yeni bir fiyat artışı ölçüsü olan süper çekirdek enflasyonun durumu daha iyi değerlendirmeye yardımcı olacağına ikna olmuş görünüyor.

Süper çekirdek enflasyon özünde iki unsurla bağlantılı: ABD’deki en iyi bilinen enflasyon göstergesi olan tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ve kişisel tüketim harcamaları fiyat endeksi (PCE). Her ikisi de mal ve hizmet sepetindeki ortalama fiyat değişimini ölçüyor, ancak TÜFE tüketicilerden, Fed’in tercih ettiği PCE ise işletmelerden kaynaklanıyor.

Hem TÜFE hem de PCE çok çeşitli malları ölçtüğü için, Fed ve ekonomistler geleneksel olarak fiyat dalgalanmalarını daha iyi ele almak için çekirdek TÜFE veya PCE enflasyonuna bakmayı tercih ediyor.

Bunun nedeni, çekirdek TÜFE’nin veya çekirdek PCE’nin, gıda ve enerji kategorilerindeki değişken, geçici fiyat dalgalanmalarını hariç tutması ve böylece daha uzun vadeli enflasyon eğilimi hakkında daha iyi fikir vermesidir.

Süper çekirdek enflasyon, mal ve hizmet sepeti enflasyonuna eşit. Bundan gıda ve enerji enflasyonu daha sonra konut enflasyonu çıkarılıyor. Bu ultra odaklı mercek, enflasyon ölçüsündeki fiyat kümesini “süper çekirdek” yapan şey.

Fed Başkanı Jerome Powell’da yaptığı açıklamalarda, konut dışındaki temel hizmetlerin yani süper çekirdek enflasyonun “çekirdek enflasyonun gelecekteki gelişimini anlamak için en önemli kategori olabilir” dedi.

Süper çekirdek enflasyon nedir?

Peki, Powell’ın bahsettiği bu süper çekirdek enflasyonu tam olarak nedir? Hangi harcamalar süper çekirdek olarak sayılır?

Bugün ABD bağlamında, süper çekirdek enflasyon çoğunlukla avukatlar, tesisatçılar, bahçıvanlar ve kuaförler tarafından sağlanan ve inatla yüksek kalan hizmetlerin fiyatlarını yansıtıyor.

Enflasyon önlemi, gıda, enerji ve konut fiyatlarını hariç tutuyor. Bunların tümü, son birkaç yılda, pandeminin tedarik zinciri üzerindeki etkisi ve Ukrayna savaşının etkisi gibi normal iş döngüsüyle ya da konjonktürle ilgisi olmayan fiyat dalgalanmaları yarattı.

Geleneksel olarak, Fed çekirdek enflasyona odaklandı. Çünkü bileşenlerin daha az oynak olduğu ve dolayısıyla geçici olduğu düşünülüyordu. Yeni süper çekirdek önlemi, tam bu nedenden daha fazla dikkat çekti.

Fed neden şu anda süper çekirdek enflasyona dikkat ediyor?

Kavram, Powell ve üst düzey ekonomist ve Nobel ödüllü Paul Krugman tarafından lanse edildikten sonra ABD’de daha popüler hale geldi.

Ekonomistler; enflasyon oranlarında olağandışı artışlara neden olan bileşenlerin enflasyon önlemlerinden çıkarılması gerektiğini savunuyorlar.

Fed’in “süper çekirdek” kategorilere odaklanması aynı zamanda işgücü maliyetine de dikkat çekiyor. Böylece merkez bankası ücretlerin fiyatlar üzerindeki etkisini daha iyi ölçebiliyor.

Örneğin, saç kesimi ve kişisel bakım hizmetleri fiyatları bu yıl başındaki Ocak-Şubat arasında bir yıl öncesine göre düştü.

Karşılaştırıldığında, aynı dönemde televizyon fiyatlarının, kalıcı enflasyonla ilgili sorunun maldan çok hizmet fiyatlarındaki artıştan kaynaklanabileceği vurgulanıyor.

Sıkı bir işgücü piyasasında şirketler, çalışanlarını elde tutmak için daha yüksek ücretler ödemek zorunda kalıyor ve bu da şirketleri bu yüksek işgücü maliyetlerini nihai tüketicilere yansıtmaya itiyor. Bu da enflasyonu daha da artırıyor ve daha fazla ücret artışını teşvik ediyor.

Süper çekirdek enflasyonu neden önemseyelim?

Fed, yükselen enflasyonu dizginlemek için Mart 2022’den bu yana faiz oranlarını 2023 Mayıs ayına kadar artırdı ve ipoteklerden kredi kartlarına kadar her şey için borçlanma maliyetini daha pahalı hale getirdi. Bunun teorik olarak insanları harcamak ve ekonomiyi soğutmak yerine tasarruf etmeye teşvik etmesi gerekiyor.

Fed’in fiyatların yükselmesine katkıda bulunan daha inatçı “süper çekirdek” alanlara bakması, konut maliyetleri ve kiralar düşmeye başlasa bile faizleri artırabilecekleri anlamına geliyor.

7 Mart’ta Powell, “konut hariç temel hizmetler kategorisinde şu ana kadar enflasyonun düştüğüne dair çok az işaret olduğundan” Fed’in faizleri daha önce beklenenden daha yüksek artıracağının sinyalini vermişti.

Dolayısıyla süper çekirdek enflasyon yüksek kaldığı sürece, Fed bu önlemleri aşağı çekmek için politika araçlarını kullanmaya devam etmek zorunda kalacak” ve bir noktada bu, tüm sektörlerdeki şirketleri bir dereceye kadar etkileyecek bir ekonomik durgunluğu tetikleme pahasına gelebilir.

Fed’in enflasyon hedefi yüzde 2, yani enflasyon hala çok yüksek ve tüm ekonomistler süper çekirdek enflasyona odaklanma konusunda ikna olmuş durumda değil çünkü ne de olsa, pahalı barınma ve ulaşım – ve bu nedenle gıda ve yakıt – insanların yaşam maliyetini de etkiliyor.

Ancak yine de son gelen veride süper çekirdek enflasyon yüzde 5,1’den yüzde 4,6’ya düşmüş durumda ve büyük resimde enflasyon hedeflemesinden uzakta ve Fed’in bundan sonraki yol haritasında dikkat ettiği en önemli verilerden biri olmaya da aday.