Google’a Rekabet soruşturmasının perde arkası

FULYA ÖKTEM

Rekabet Kurulu duyurusunda soruşturmanın detaylarına dair açıklama yapmadı. Ancak Kurul’un soruşturma başlatma kararını internet aramalarındaki organik sonuçların korunması amacıyla aldığı söyleniyor.

Bilindiği üzere internet kullanıcıları, Google üzerinden yaptıkları aramalar ile internet sitelerine erişiyor. Rekabet Kurulu’nun son soruşturmasının konusunun, kullanıcıların internet sitelerine erişiminin Google tarafından bazı uygulamalar yoluyla engellendiği iddiası olduğu belirtiliyor.

Bloomberg HT’nin ulaştığı bilgilere göre Google’ın arama hizmetini sunarken, organik arama sonuçlarını gösterdiği bölümden önce, (genellikle sayfanın üst kısmında) ‘görseller, videolar, kullanıcılar bunları da sordu, doğrudan cevaplar, çeviri kutucuğu’ gibi özelliklere yer vererek arama sonuçlarını aşağıya ittiği ve bu yolla kullanıcıların aradıkları bilgilere başka internet sitelerini ziyaret etmeleri gerekmeksizin ulaştığı iddia ediliyor. Google’ın organik sonuçları alta itici bu tür uygulamaları nedeniyle, diğer internet sitelerinin Google arama motorundan aldığı organik trafiğin azaldığı ve faaliyetlerinin zorlaştığı da soruşturmaya konu şikayetler arasında bulunuyor.

Yeni soruşturmada neler olabilir?

Google’a açılan son soruşturma, adwords ve yerel arama soruşturmalarını çağrıştırsa da içeriği açıklanmadan önceki soruşturmalarla benzer yanları olup olmadığını tespit etme imkanı bulunmuyor.

Diğer yandan, Rekabet Kurulu tarafından bir soruşturma başlatılmış olması söz konusu hizmet veya uygulamanın rekabet kurallarını ihlal etmiş olduğu anlamına gelmiyor.

Soruşturmaya konu iddialara göre Google, yukarıda belirtilen uygulamalar ile kullanıcıların organik arama sonuçlarına tıklamadan bilgiye ulaşma sı sağlıyor. Bu durum ‘sıfır tıklama’ diye tabir ediliyor. Kullanıcı, bizzat aradığı hizmeti sunan siteleri ziyaret etmeden Google’ın sunduğu bilgiye/hizmete yönelmiş oluyor.

Uzmanlar soruşturmada odaklanılacak soruların “Google ürün geliştirmek için mi yapıyor yoksa muhtemel rakiplerini engellemek için mi yapıyor” bağlamında olabileceğini düşünüyor. Buna göre soruşturma sonunda Google’ın bu uygulamaları ile rekabeti ihlal ettiğine karar verilebilir ya da Google’ın soruşturmaya konu uygulamalarının ürün geliştirme olduğu, yani iktisadi faaliyetinin doğal bir parçası olduğu ve rekabeti ihlal etmediği sonucuna varılabilir.

Google’a açılan soruşturmalar

Rekabet Kurulu önceki yıllarda Google’a dört soruşturma açtı.

İlk soruşturmanın konusu Android işletim sistemiydi. Bu soruşturmada Google’ın mobil işletim sistemleri pazarında sahip olduğu tekele yakın pazar gücünü, faaliyette bulunduğu diğer pazarlarda, özellikle de internet arama hizmetleri pazarında, hâkimiyetini korumak veya güçlendirmek amacıyla kötüye kullanıp kullanmadığı hususu irdelendi. Soruşturma sonucunda Google’ın cihaz üreticilerine getirdiği yükümlülükleri kullanarak, internet arama hizmeti pazarındaki diğer rakiplerinin ürünlerinin mobil cihazlara yüklenmesine engeller getirdiği ve mobil cihazlarda tek arama hizmeti sağlayıcısı olması koşuluyla mobil cihaz üreticilerine finansal destek sağladığı tespit edildi. Google’a idari para cezası dışında ihlal sayılan uygulamaları kaldırması için ilgili sözleşmelerde değişiklik yapması için süre verildi. Şirketi, nihai olarak sözleşmelerini düzenledi.

İkinci soruşturmanın konusu Google Shopping uygulamasıydı. Avrupa Komisyonu tarafından da uygulamaya yönelik benzer soruşturmalar yürütüldü. Kurul, Google’ın genel arama hizmetleri ve çevrimiçi alışveriş karşılaştırma hizmetleri pazarlarında hâkim durumda olduğuna ve Google’ın hâkim durumunu alışveriş karşılaştırma hizmeti sunan rakiplerini dezavantajlı konuma düşürerek rakip teşebbüslerin faaliyetlerini zorlaştırmak yoluyla kötüye kullandığına karar verdi. Kurul, İdari para cezası yanında Google’a ihlali gidermesi için çeşitli yükümlülükler getirdi. Google, soruşturmaya konu uygulamasını Türkiye’de kaldırdı.

Üçüncü soruşturma Google’ın ‘Adwords’ reklamları ile hakim durumunu kötüye kullanarak teşebbüslerin faaliyetlerini zorlaştırdığı iddiasına yönelik olarak yürütüldü. Soruşturma sonunda Google’ın, genel arama sonuçlarının en üstüne, reklam niteliği belirsiz olarak ve yoğun bir şekilde metin reklamlarına yer vererek kendisine reklam geliri getirmeyen organik sonuçların içerik hizmetleri pazarındaki faaliyetlerini zorlaştırmak suretiyle hakim durumunu kötüye kullandığı tespit edildi. Şirkete idari para cezası dışında metin reklamlarını organik sonuçları dışlamayacak nitelik, ölçek ve konumda sunması için süre verildi. Adwords hizmeti sonradan Google Ads oldu.

Dördüncü soruşturmanın konusu ‘yerel arama’ oldu. Rekabet Kurulu, genel arama hizmetleri pazarındaki hâkim durumunu kötüye kullanarak kendi yerel arama ve konaklama fiyatı karşılaştırma hizmetlerini rakiplerini dışlayacak şekilde öne çıkardığı iddiasına yönelik yürütülen soruşturma sonundaGoogle’a 296 milyon TL idari para cezası verdi. Söz konusu ihlalin giderilmesine yönelik adımlarla ilgili müzakerelerin ise devam ettiği kaydedildi.