İngiltere hükümetinin yeni planları neler getirecek?

CEREN DİLEKÇİ KÖSEOGLU/LONDRA

İngiltere hükümetinin 1972 yılından beri ortaya koyduğu en iddialı vergi indirimi planının yankıları sürüyor. Yeni açıklanan paketin Hazine’ye milyarlarca sterlin yük getireceğine dair endişeler ve İngiltere Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng’in vergi indirimlerinde daha fazlası yolda mesajıyla sterlin tarihi düşük seviyeyi görürken, tahvil faizleri son yılların en yüksek seviyesine tırmandı.

Enflasyonun 40 yılın zirvesinde seyrettiği İngiltere’de büyümeyi ateşlemek için ortaya konulan iddiali plan büyük oranda borçlanma ile finanse edilecek. Önümüzdeki 6 aylık donemde hükümetin ekstra 72 milyar sterlin borçlanması gerektiği anlamına geliyor.

İngiltere Borç Yönetim Ofisi 2022-23 mali yılı için borçlanma kağıdı ihraç hedefini 72,4 milyar sterlin artırarak 234,1 milyar sterlin seviyesine çıkardı.

İngiliz Parlamentosunda açıklanan mini bütçe su adımları kapsıyor:

– Gelir vergisi, yıllık 12 bin 571 sterlinden 50 bin 270 sterline kadar olan gelir grubu için yüzde 20’den yüzde 19’a indirildi.

Vergi yüzde 40’a çekilecek

– 150 bin sterlinin üzerindeki en yüksek gelir grubunun vergisi yüzde 45’den yüzde 40’a çekildi.

– Emlak alımında 125 bin olan damga vergisi muafiyeti eşiği derhal geçerli olmak üzere 250 bin sterline, ilk evini alanlar için 425 bin sterline çıkarıldı.

– Sosyal Güvenlik Primleri’ne önceki hükümet tarafından Nisan ayından bu yana konan her bir sterlin için 1,25 penilik artış geri alındı.

– 2023 için yüzde 19’dan yüzde 25’e çıkacağı açıklanan kurumlar vergisi artışı iptal edildi.

– Yabancılara KDV’siz alışveriş imkanı genişletilirken bira ve diğer alkollü içeceklere getirileceği açıklanan vergiler ise iptal edildi.

İşsizlik yardımı azalacak

– Sosyal yardım kuralları sıkılaştırılıyor. Plana göre işsizlik parası alanlardan aşağı yukarı 120 bin kişiye aktif olarak iş aramaları gerektiği yoksa yardımlarının azaltılacağı bildirilecek.

– Bankacılara verilen ikramiyelere konulan üst sınır kaldırıldı.

– Yıllık 3 bin 548 sterlin gelmesi beklenen enerji faturalarını 2 bin 500 sterlin olarak sınırlandırma planının Ekim ayından itibaren ilk altı ay için maliyeti tahminen 60 milyar sterlin olarak açıklandı.

Kwarteng’in planlarının İngiltere’deki hayat pahalılığı sorununa bir çözüm getirmeyeceği, bu planların zaten zengin olanları ödüllendireceği eleştirileri var. İşci Partisi’ne göre bu krizin bedelini ücretli insanlar vergileriyle ödeyecek.

Strelin’de tarihi düşüş

İngiliz sterlini dolar karşısında erimeye devam ediyor. Sterlin/dolar kuru Asya’da 1,0350 ile tarihi düşük seviyeyi gördü. Sterlin/dolar paritesi yüzde 5 gerileyerek Mart 2020’den beri en büyük günlük düşüşü kaydetti.

Bazı piyasa katılımcıları bu sabah saatlerinde sterlinde yasanan düşüşü büyük çöküş olarak nitelendirirken opsiyon piyasası bu yıl sterlinin parite seviyesine gerilemesine yüzde 50 ihtimal veriyor. Sterlin’in yılbaşından beri dolar karşısında değer kaybı yüzde 20’yi aştı. TL karşısında ise gün içi en düşük 19,14 seviyesini gördü.

İngiltere hükümetinin ekstra tahvil arzı, İngiltere Merkez Bankası’nın tahvil satışına başlamayı planladığı bu dönemde zorlayıcı olabilir. İngiltere 5 yıllık tahvil faizi 50 baz puan yükselişle yüzde 4,5 seviyesini aştı, iki yıllık tahvil faizleri 60 baz puan yükseldi.

Geçen hafta politika faizini 50 baz puan artırarak yüzde 2,25 seviyesine çıkaran İngiltere Merkez Bankası, 3 Ekim itibariyle her çeyrek 10 milyar sterlin tahvil satışı planlıyor. Stratejistlere göre borçla finanse edilen vergi indirimleri, yatırımcıları ürkütürken tahvil piyasası için kusursuz fırtına anlamına geliyor.

Piyasada İngiltere Merkez Bankası’ndan faiz artırım beklentileri hızlandı. Piyasanın beklentisi Kasım’da 200 baz puan faiz artışı, Kasım 2023 itibariyle faizlerin yüzde 6,25 ile 1999’dan beri en yüksek seviyeye çıkması bekleniyor.

BOE ara toplantı yapabilir

Bazı kurumlar sterlinin değer kaybının önlenmesi için İngiltere Merkez Bankası’nın devreye girmek zorunda kalabileceğini belirtiyor. Deutsche Bank stratejisti George Saravelos yayınladığı yatırımcı notunda BOE’nin piyasanın kredibilitesini geri kazanabilmek için bu hafta bir ara toplantı yaparak faizi artırması gerektiğini belirtti.

İngiltere hükümeti orta vadede yüzde 2,5 büyüme hedefliyor. Enerji tarafında atılan adımların, yaşam maliyeti krizini hafifleterek enflasyonu 5 puan düşürmesi bekleniyor. BOE, mevcut durumda yüzde 9,9 ile 40 yılın zirvesindeki enflasyonun Ekim’de yüzde 13 ile zirve yapmasını bekliyordu fakat son toplantıda enerji faturalarını sınırlandırmak amaçlı atılan adımlara atıfta bulunularak enflasyonun yüzde 11’ler seviyesinde zirve yapmasının beklendiği açıklandı.

Son çeyrekte resesyona girmesi ve resesyonun 5 çeyrek sürmesinin beklendiği İngiltere’de gözler Kasım ayında BOE’nin paylaşacağı yeni tahminlerde olacak.