Ölümlerin gölgesinde bir yıl daha: 365 gün dolmadan 405 bayan katledildi

Yarın 25 Kasım Bayana Yönelik Şiddete Karşı Milletlerarası Gayret Günü. Datalara baktığımızda 2024 yılında da öbür yıllarda olduğu üzere bayana şiddet artarak devam ediyor ve bayanlar en yakınındaki erkekler tarafından öldürülüyor. Yılın başında 8 Mart Dünya İşçi Bayanlar Günü vesilesiyle yaptığımız ‘1-2 bayan öldürüldüğünde artık gündem bile olmuyor’ başlıklı haberde sivil toplum kuruluşlarının 2023 yılına ilişkin tuttuğu çeteledeki erkek şiddetinin bilançosunu mevzu etmiştik. Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun avukatı Leyla Süren o gün verdiği söyleşide dikkati açık cinayetlerin yanı sıra kuşkulu bayan ölümlerine çekerek şu sözleri kaydetmişti: “Erkekler artık ceza almamak için bayanları kuşkulu bir halde öldürmeye başladılar. Zira erkekler şunu gördü: Kuşkulu biçimde öldürürsek ceza almayacağız. Kuşkulu vefattan kastımız; cinayet mi, intihar mı, kaza mı olduğu muhakkak olmayan vefatlar. Meyyit bulunan şahsa polis gelir, kuşkulu vefat tutanağı meblağ. Soruşturma sonrası cinayet mi, kaza mı, intihar mı yoksa asılarak mı öldü tespit edilir. ‘Her kuşkulu mevt diğer bir kuşkulu vefatın önünü açar’ diyoruz yıllardır. Her yıl kuşkulu ölümlerin arttığını göreceksiniz.”

Bu söyleşinin üzerinden neredeyse 9 ay geçti. Sene başından 23 Kasım’a kadarki dataları incelediğimizde görüyoruz ki 2023 yılında 248 olan kuşkulu bayan mevti sayısı bu yıl şimdi bitmeden 276 oldu. 2020 yılından bu yana baktığımızdaysa son 4 yıldaki artışı gösteren tablo (2020’de 170, 2021’de 217, 2022’de 245) maalesef avukat Leyla Süren’i haklı çıkarıyor. Süren’in dediği üzere kuşkulu vefatlar öbür kuşkulu ölümlerin yolunu açıyor, katiller artık açıkça cinayet işleyip mahpusa girmek istemiyor. 6284 üzere bayanı muhafazaya yönelik kanunların faal halde uygulanmaması bayan cinayetlerinin önünü açıyor. O denli ki 2023 yılında işlenen bayan cinayeti sayısı 390 iken 2024 yılının 23 Kasım’a kadarki bilançosu 405 bayan cinayetinden oluşuyor.

Öldürülen bayanların 65’i boşanmak istemek, barışmayı reddetmek, evlenmeyi, alakayı reddetmek üzere kendi hayatına dair karar almak istemesi mazeretiyle öldürüldü.

6 AYIN BİLANÇOSU

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu her yıl 6 ayda bir olmak üzere yılda iki kez rapor açıklıyor. 2024 yılının birinci 6 ayına ilişkin rapor maalesef daha evvelki yıllara nazaran çok daha makûs bir gidişatı gözler önüne seriyor. Rapordan derlediğimiz datalara nazaran; birinci 6 ayda 117 kuşkulu bayan vefatı gerçekleşti. Evvelki yıllarda gerçekleşen kuşkulu ölümlerin neredeyse hiçbiri aydınlatılmadı.

Yine bu yılın birinci 6 ayında aydınlatılan kuşkulu bayan ölümüyse epeyce az sayıda. Örneğin nisan ayında meskeninde meyyit bulunan Emine Derviş’in evli olduğu erkek tarafından öldürüldüğü bir ay sonra ortaya çıktı. Görünen o ki; faal soruşturmayla kuşkulu bayan vefatları aydınlatılabiliyor. Birinci 6 aydaki kuşkulu bayan vefatlarında bayanların yüzde 12’si ateşli silahla vurulmuş olarak bulundu. 12 ölümse yüksekten düşme sonucu gerçekleşti. Bunun yanında kuşkulu ölümlerde bayanların yüzde 64’ünün vücutları konutta, yüzde 12’sinin su ve kenarında, yüzde 9’unun ıssız bir yerde bulundu.

KAZANILMIŞ HAKLAR…

Geçen 3 yıla bakarsak artışı görüyoruz. 2021’in birinci 6 ayında 131, 2022’nin birinci 6 ayında 164, 2023’ün birinci 6 ayında 147, 2024’ün birinci 6 ayında ise 205 bayan öldürüldü. Bu ekim ayındaysa 48 bayan cinayeti, 23 kuşkulu bayan mevti gerçekleşti. Bu, platformun 2010 yılından şu ana kadar kaydettiği en yüksek bayan cinayeti verisi oldu.

Kadın cinayetleri bariz bir formda artmasına karşın siyasi telaffuzlar de yılın 10 ayı boyunca bayanların kazanılmış haklarının geri alınmasına yönelikti. Uygar Kanun ve 6284 sayılı yasa neredeyse her fırsatta tartışmaya açıldı. Örneğin; 9. Yargı Paketi taslağıyla müdafaa kararını ihlal eden erkeklere yönelik verilen zorlama hapsine itiraz edilerek değişiklik yapılması istendi. Halbuki raporda görüyoruz ki, 205 bayanın yalnızca yüzde 6’sının muhafaza kararı vardı.

Öte yandan 65’i boşanmak istemek, barışmayı reddetmek, evlenmeyi reddetmek, alakayı reddetmek üzere kendi hayatına dair karar almak istemesi mazeretiyle, 12’si ekonomik mazeretlerle, 1’i nefret mazeretiyle, 13’ü öteki mazeretlerle öldürüldü. 114’ünün ise hangi mazeretle öldürüldüğü tespit edilemedi.

Yine rapordaki yorumlara  nazaran 114 bayanın hangi mazeretle öldürüldüğünün tespit edilememesi, “kadına yönelik şiddetin ve bayan cinayetlerinin görünmez kılınmasının bir sonucu olarak ortada”.

EN ÇOK KONUTTA ÖLDÜRÜLDÜ

2024 yılının 6 ayında öldürülen 205 bayanın yalnızca 4’ü tanımadığı erkeklerin kurbanı oldu. 86’sını evli olduğu erkek, 22’sini birlikte olduğu erkek, 20’sini evvelden evli olduğu erkek, 11’iniyse evvelce birlikte olduğu erkek öldürdü. 19’u babası, 10’u akrabası, 9’u oğlu, 3’ü kardeşi ve 15’i de tanıdığı öteki erkekler tarafından öldürüldü. 6 bayanın failinin yakınlığıysa tespit edilemedi.

Aynı bayanların 117’si meskeninde, 46’sı sokakta, 7’si otomobilde, 5’i ıssız yerde, 4’ü işyerinde, 4’ü kamusal alanda, 3’ü otelde, 3’ü yerde, 2’si cümbüş yerinde, 2’si bunların dışında bir yerde öldürüldü. 12 bayanın nerede öldürüldüğü tespit edilemedi. Özetle bu yıl da bayanların en çok, en inançta hissettiği yerde yani meskeninde ve hayatı paylaştığı ya da paylaşmak istediği, güvendiği erkekler tarafından canlarına kıyıldı.

İçişleri Bakanlığı’nın bilgilerine göreyse 2023’te 308, 2024 yılının birinci 6 ayında da 166 bayan erkekler tarafından öldürüldü.

MÜCADELEMİZ DURMAYACAK, BAYAN CİNAYETLERİNİ DURDURACAĞIZ

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu

◊ Ateşli silahlarla gerçekleşen ölümlerin bu kadar çok olması denetimsiz bir formda artan ferdi silahlanmanın bir sonucudur. Bayanların ölmelerine sebep olan cinayet aleti bu kadar belirginken ölümlerin aydınlatılmaması asıl kuşkulu olan durumdur.

◊ Tekrar bu birinci 6 ayda yüksekten düşerek gerçekleşen kuşkulu ölümlerin sayısı dikkat çekiyor. Bayanlar en inançta olmaları gereken yerde, meskenlerinde öldüler. Failler kaza yahut intihar süsü vererek bayanları öldürmeye devam ediyor. Kuşkulu vefatlar aydınlatılmadıkça, aktif soruşturma yürütülmedikçe failler cesaretleniyor.

◊ Lakin biz bayanlar hiçbir hakkımızı tartışmaya açtırmayacak, kanunların faal biçimde uygulanması için çabamıza devam edeceğiz. Bu yıl yaptığımız Uygar Kanun Çalıştayı’nda olduğu üzere öznesi olduğumuz mevzuları biz konuşacağız. 6284’ü uygulatacağız. Kuşkulu ölümlerin aydınlatılması için çalışmaya devam edeceğiz. Çabamız durmayacak, bayan cinayetlerini durduracağız.