‘Üzüntü insanı en derinden büyüten duygudur’

Gökhan Çınar’la bundan yaklaşık 12 yıl önce, radyoculuk yaptığı ve 90’larca Türkçe pop partilerini depolayan hızlarda tanışmıştık. Artık Çınar bugün klinik psikolog olarak tanınıyor. YouTube’daki Bana Göre TV kanalında yaptığı ‘Katarsis’ programına katılmayan ünlü yok desek yeridir. ‘Katarsis X-tra’da bir evsizi, tarikat üyesini, hayat kadınını yahut bir trans kişiyi ağırlıyor. Geçen ay başlayan ‘FÜG’ isimli programda ünlülere yapay zekâ takviyeli bir oyun oynatılıyor. Gökhan Çınar’la buluştuğumuz bizi karşı koltuğa buyur ediyor ve seansımız başlıyor…

◊ Seninle en oğlu Beyoğlu’nda, düzenlediğin 90’lar Türkçe pop partisinde karşılaşmıştık. O zamanlar radyo programcısıydın. Neler oldu da mevzu psikolojiye geldi?

Radyoda program yapmaya başladığımda 12 yaşımdaydım. Radyo Tatlıses, Joy Türk, Kral Pop Akustik derken ’90’lar’ isimli bir program yaptım. Birebir vakitte Haliç Üniversitesi’nin psikolojisini okudum. Maltepe Üniversitesi’nin klinik psikoloji bölümünde yüksek lisans yaptım. Beykent Üniversitesi’nde sinema-televizyon üzerine doktorasına devam ediyor.

◊ Yayıncılığın psikoloji uzmanlığını birleştirdiğiniz ‘Katarsis’ fikri nasıl doğdu?

Uzun yıllardır başımdaydı. Projeyi televizyondaki kesintileri buldular. Bu ülkelerdeki bir psikoloji içeriğinin izlenmeyeceğini düşündüler. Sonra Oğuzhan Uğur’u kurduk. “BaBaLa TV’de geleneksel” dedi. Birinci sekiz kısmını YouTube’da yayımladık. Daha sonra Bana Göre TV’yi açtık. Bugün 2 milyona yakın abonemiz var.

◊ Neden Katarsis’i seçtin?

Duygusal arınma demek, o yüzden hoş geldi bana.

◊ Daha sonra yalnızca sanatkarları değil, diğer konukları da ağırlamaya başladı…

Türkiye’de gölgede bırakılmış insanlara ve onlara boyun eğmek istedim. ‘Katarsis X-tra’nın o kısımlarına verdik. Zelzeleyle, tarikatlarla ilgili de yayınlar yaptık. 300’e yakın kısmı yayımlandı, bazıları eleştirildi ve hepsine kefilim.

◊ Eleştirilen bahisler nelerdi?

Dekor ve kameralar önünde psikoterapi yapılamayacağı gibi. Lakin bu bir terapi seansı esasen değil. Gerçek terapi seanslarında ‘Katarsis’teki üzere onun üzerinden geçmezsiniz. Hislerin içine girersiniz. Ben ‘Katarsis’te kendi kıssasını anlatmaya hazır, kameralar önünde genişleyen ve bunu onaylayan bireyleri ağırlıyorum.

◊ Programlarında seni en çok düşündükleri öyküler hangileriydi?

Yaşamdaki kapatmayla, savunma sistemleriyle ve yer yaralarını sanata dönüştürmesiyle beni çok isimlerden biri Okan Bayülgen’di. MS (multiple skleroz) hastalığıyla birlikte dünyada insanın yaşadığı müzikler sahibi Serdar Ortaç ile dayanılmaz bir yaşama motivasyonu ve cürete sahip olan Burcu Esmersoy geliyor.
14 Şubat Sevgililer Günü’nde Dilek ve Ekrem İmamoğlu programa katıldı. Türkiye’de hislerini açan o kadar siyasi figür varken aşklarını, zaaflarını, ortaklarını nasıl tamamladıklarını anlattıkları çok özeldi.

◊ ‘Katarsis X-tra’dan kimlerin yeteneği geliyor?

Ayşe Abla (Tükrükçü) uzun yıllar boyunca ‘hayat kadını’ olarak etiketlendikten sonra kendini dönüştüren ve bugün öteki hayatlara dokunan bir bayan. Hayata Sarıl Derneği’ni kurmuş. Onun esnekliğinin ikiyüzlülüğü çat çat hızımıza vuruşu, bayanın üzerine yıkılan namus izni bu kadar net bir yerden anlatması çok vurucuydu. Meli Bendeli de bir trans kişi. ‘Çukur’ şeklinde bir dizide, maskeülenliği temsil eden bir karakter oynandıktan sonra aslında yıllardır içinde saklandığı varoluşla kendisi olma sürecini anlattı. ‘Sivas Katliamı’ bölümünde sevdiklerini kaybeden Makbule Çimen’in öyküsü de bence çok değerliydi.

◊ Geçen ay başlayan bir programın daha var: ‘FÜG’. Biraz anlatır mısın?

Aslında Füg psikolojide bir çeşit hafıza kaybı. Dissosiyatif füg olarak bilinir. Çok az görülen bir sendrom bu. Bunu bir programa çevirdik. Konuklarımla bir oyun oynuyoruz.Bir yapay zeka dünyası kurduk. Ona “Hafızanı kaybettin, yeni bir hayata başlıyorsun” diyorum ve iki şıklı sorular soruyorum. Konuğum seçimleriyle yeni bir dünyada hayatta kalmaya çalışıyor.

◊ Harbiye Açıkhava Tiyatrosu boyunca gösteriler de yapıyorsunuz…

İnteraktif bir seminer bu. Bizi hayatta bıraktıktan sonra yahut omzumuza yük olan ona bahse değiniyoruz. Bir evliliğin fotoğrafını temel alıp onu tekrar büyütebilmek için neler yapabileceğimizi konuşuyoruz. Terapatik bir şey değil, farkındalığa yönelik bir çalışma düşünülebilir.

◊ YouTube’daki ‘TEDx Talks’ kanalında bir konuşmana denk geldim. Orada daima bir memnunluk günü yaşadığından maruz kaldığımızdan bahsediyorsun…

Mutlu bakım yolları, formülleri şeklinde bir anahtar verme dünyası gelişiyor. Oysa benim kapımı açan anahtarın seninkini kilitleyebilir. Zira beni memnun edenle seni mümkün kılan şeyler değil. Memnunluk hayatının içindeki anlardadır. Gelir ve sarfiyat. Daima keyifli olmak için algılamada bir sorunun olması gerekir. Zira memnunluk çok korunaksız bir histir, vücut o anlarda kendini bırakır. Daima mümkün olsa da risk altındadır. Bu acıya övgü değil alışılmış ki lakin bütün ruhsal araştırmaları der ki; ıstırap insanı en derinden büyüten histir. Kaygı sayesinde hayatımızı, sevdiklerimizi ve bütünlüğümüzü koruruz. Öfke sayesinde hudutlar ortaya koyarız. Utanç sayesinde kıymet ölçümlerimizi belirleriz.
Bizim o hislerimize sahip olduğumuz sağlıklı boyutlarda doğaldır.

◊ Ruhsal rahatsızlıkların salgını da oluyor mu?
Eğer temelimiz varsa o gün kadar açığa çıkmamış bir anksiyete, yanımızda ağır bir tasayla dolaşan biri nedeniyle ortaya çıkabilir. “Bulaşıcıdır” diyemeyiz ancak bizde bir temel varsa bize de uygundur. O denli bir devirden geçiyoruz ki ekonomik kriz hepimizin içine işlemiş. Pandemi hepimizde iz bıraktı. Sarsıntı, kendi içinde felaketleri içselleştirmiştir. Gündemimiz değişse bile hissimiz ondan kurtulamıyor. Aslında toplumun ruh sıhhati açısından en kritik periyotlardan birini tutabilirsiniz. Depresyonun, anksiyetenin nitekim tepesini yaptığı bir devir. genel olarak bu, kilitlenmeyi tetikliyor. Toplumsal bir sorun, içimizdeki hiç bilmediğimiz taraflarımızı ortaya çıkarır. Ferdî psikoterapisinin ehemmiyetinin çok arttığı bir devirdeyiz.

‘CİNSELLİK BİR ŞEFKAT VE SEVGİ ALIŞVERİŞİ’

◊ Konuşulamayanı konuşmak üzere bir konuşman var senin…

Örneğin cinsellik üzerine bir podcast yaptım geçen sene. ‘Uzman Psikolog Gökhan Çınar’la Cinsellik’ ismiyle Storytel’de yayımladık. Türkiye’de mizahı çokça yapılan, lisanımızdaki küflere yapışmış bir kavram cinsellik. Meğer manevi bir şefkat ve sevgi alışverişi. Ne kadar bastırılırsa eşitsizlik ve cinsel hatalar da o kadar artar. Bu sorunun bastırıldığı dünyanın hiçbir şeye benzemediğini hepimiz görüyoruz.