Uzay araştırmalarına ışık tutan keşif: Işıksız ortamda oksijen üretimi mümkün mü?

Pasifik Okyanusu’nun 4.000 metre derinlerinde, güneş ışığından tamamen uzak bir ortamda oksijen üreten metalik kayalar keşfedildi. Bilim dünyasında büyük yankı uyandıran bu keşif, oksijen üretiminin sadece fotosenteze bağlı olduğu anlayışını temelinden sarsıyor.

OKSİJEN IŞIKSIZ ORTAMDA BULUNABİLİR Mİ?

İngiltere’deki İskoç Deniz Bilimleri Derneği’nden Profesör Andrew Sweetman ve ekibinin ilk bulgularına göre, patates büyüklüğündeki metal açısından zengin nodüller, suyun elektriksel olarak ayrışmasına yol açarak oksijen ve hidrojen üretiyor. Normalde fotosentez olmadan oksijen oluşamayacağına inanılıyordu; bu yeni keşif ise tam tersini gösteriyor. Clarion-Clipperton Bölgesi (CCZ) gibi derin deniz alanlarında bulunan bu nodüller, milyonlarca yılda oluşuyor ve yeşil teknolojilerde kritik öneme sahip kobalt, nikel, bakır gibi metaller içeriyor.

Sweetman, bu buluşun beraberinde yeni soruları getirdiğini belirtiyor: “Karanlık oksijen üretiminin başka nerelerde gerçekleştiğini ve bunun tam olarak hangi mekanizmalarla mümkün olduğunu bulmak için şimdi üç yıllık kapsamlı bir araştırma başlatıyoruz.”

DERİNLERDEKİ MİKROPLARIN ROLÜ

Oksijenin kaynağının sadece metalik nodüller olmayabileceğine işaret eden bilim insanları, bazı mikroorganizmaların da oksijen üretebileceğini düşünüyor. Kanada ve ABD’deki çalışmalarda, 40.000 yıldan uzun süredir yüzey atmosferinden izole kalmış yeraltı sularında beklenmedik miktarda oksijen gözlemlendi. Mikrobiyolog Emil Ruff, ilk başta örneklerin kirlenmiş olabileceğini düşünse de detaylı laboratuvar çalışmaları, nitrit gibi bileşiklerden oksijen üretimi yapan mikropları ortaya çıkardı. Benzer süreçlerin okyanus tabanında da gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamak için, Sweetman ve ekibi derin deniz örneklerini incelemeye devam edecek.

KARANLIK OKSİJEN VE UZAYDA YAŞAM ARAYIŞI

Sadece güneş ışığıyla sınırlı kalmayan oksijen üretimi, NASA dahil pek çok uzay araştırma kurumunun dikkatini çekiyor. Özellikle Satürn’ün uydusu Enceladus ve Jüpiter’in uydusu Europa gibi yüksek basınçlı ve karanlık ortamlarda hayatın var olma ihtimali bu keşifle yeniden değerlendirme sürecine girdi. Sweetman, “Bu bölgelerdeki basınç altında oksijen üretmek için ne kadar enerji gerektiğini anlamamız, uzayda yaşam izlerini ararken yeni kapılar açabilir,” diyor.