Tuhaf erkek davranışlarına karşı dijital direniş

Geçen hafta TikTok’ta biraz vakit geçirdiyseniz bir toplumsal medya viraline dönüşen #womeninmalefields (kadınlar erkeklerin sahasında) trendine rastlamışsınızdır. Rastlamayanlar için kısa bir özet: Platformdaki bayanlar, Nicki Minaj’ın ‘Anaconda’ müziğinin hızlandırılmış versiyonuyla çektikleri kliplerini, ekseriyetle erkeklerle ilişkilendirilen davranışları söz eden iletilerle paylaşıyorlar. Gönderilerin büyük kısmı, ‘ghosting’ (ilişkide gerekçesiz ortadan kaybolma)  ve ‘gaslighting’ (psikolojik manipülasyon) üzere ‘toksik’ flört alışkanlıklarına değiniyor: “Onunla saat 7’de buluşmak için plan yaptım, bu yüzden saat 6’da telefonumu kapattım”, “Hassas bir reaksiyon verdiğinde, regl misin diye sordum”. 6,1 milyon görüntülenen bir gönderideyse “Yatakta ağlıyordu, ben de ‘Yine başladık, sabah işim var’ dedim, gerimi dönüp uyuyakaldım” deniyor. En çok paylaşılan ortak sözlerse “Üst üste bildiri attı, yalnızca en önemsizine döndüm” ya da “Gılgamış Destanı yazdı, ok diye karşılık attım” biçiminde…

Videoların fonunda Nicki Minaj’ın ‘Anaconda’ müziğinin hızlandırılmış versiyonu var.

Bu yazı hazırlanırken TikTok’ta 89,9 milyon alternatif görüntü mevcuttu. Kelam konusu hashtag bayanlar ortasında günümüz bağlarına dair bir hudut ucuna dokunmuş üzere görünüyor. Öte yandan birtakım içerik oluşturucuların odağını işyeri dinamiklerine yönlendirmesiyle #womeninmalefields trendi cinsiyete dayalı ikili standartlar alanında daha geniş bir yelpazeye yayıldı. Bir TikTok kullanıcısı “Erkek meslektaşımın kelamını kesip tam olarak söylediklerini tekrarladım ve onun fikrinin kredisini ben aldım” diye görüntü paylaştı. Bir bayan doktor ise önlüğüyle çektiği görüntüde “Ona doktor olmak için fazla kırılgan olduğunu ve erkeklere nazaran bir meslek seçmesi gerektiğini söyledim” diyen bir içerik yayımladı.

Bu trend kısa müddet içinde o denli bir yayıldı ki erkekler de artık
#meninfemalefields etiketiyle trende katılıyor; “Beni aldatırken yakaladı, bu yüzden ağladım ve burcumu suçladım”

Bir çeşit kolektif arınma fonksiyonu gören, birçok gülünç olan bu görüntüler birçok farklı kesitin de radarına girdi. Kısa bir internet taraması bizi University of West London’da cinsiyet, teknoloji ve kültürel siyasetler profesörü olan Helen Hester’ın trend hakkındaki açıklamasına götürdü. Hester’a nazaran bu gönderiler, toplumsal münasebetleri taze gözlerle görmemize yardımcı olmak için dünyanın bir anlığına baş aşağı çevrildiği bir söylemsel oyun biçimi olarak görülebilir. Buharı boşaltmak için bir sistem, hafifliğe dayalı bir arınma hareketi. Fakat toplumsal mecraların buna emsal hashtag’leri seçerek öne çıkardığı ve yayılmasına aracı olan algoritmalarını da unutmamak gerek.

Bilinç yükseltme

Hester’ın bu görüşüne emsal olarak bir müddettir birtakım akademisyenlerin yabancı basında toplumsal medyadaki bu trendleri ‘dijital şuur yükseltme’ olarak isimlendirdiğini biliyoruz. Hester bu durumu 70’lerdeki bayan kurtuluş hareketi sırasında analog halde feminist şuur yükseltme uygulamalarıyla karşılaştırıyor ve şöyle özetliyor: “Bu üzere trendler insanların karşılaştıkları sıkıntıların ferdi talihsizlikler yahut tek seferlik olaylar değil, ortak tecrübeler olduğunu anlamalarına yardımcı oluyor. Rahatlatıcı ve hatta güçlendirici olabilen bir dijital dayanışma hissini teşvik ediyor.”