TKİ, Soma santralından parasını alamadı ama kömür sağlamaya devam etti

Elektrik Üretim AŞ’ye ait olan Soma B Termik Santralı 13 Ocak 2015 tarihinde Özelleştirme İdaresi tarafından ihaleye açılmıştı. Konya Şeker Sanayi ve Ticaret AŞ, 685.5 milyon dolar teklifle santralı almaya hak kazanmıştı. 22 Haziran 2015 tarihinde santral şirket tarafından Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’ndan devralındı. Santralın tamamı Konya Şeker San. ve Tic. AŞ’ye ait. Sayıştay’ın Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) denetim raporuna göre, mülkiyeti EÜAŞ’ye ait iken 2015’te imzalanan satış sözleşmesi ile özelleştirilen Soma B Termik Santralı’nda satılan kömür fiyatlarının belirlenmesinde yaşanılan anlaşmazlıklar nedeniyle uzun zamandan beri kömür satış bedeli tahsil edilemiyor. Santral işletmesi tarafından 19 Nisan 2023 tarihinden itibaren TKİ’ye kömür satış bedellerinin ödemesi yapılmıyor. 31 Aralık 2023 tarihi itibarıyla işletmenin TKİ’ye faizsiz toplam cari borcu 3.2 milyar TL’ye ulaştı. Buna karşın santrala TKİ tarafından kömür teslimi yapılmaya devam ediliyor. Bu nedenle TKİ’nin alacağı tutar da sürekli artıyor.

‘10 MİLYARI GEÇTİ’ İDDİASI

CHP Manisa Milletvekili Vehbi Bakırlıoğlu, enerji bakanına yönelttikleri soruların yanıtsız kaldığını anımsatarak şöyle konuştu:

“Söz konusu firmanın TKİ’ye olan borcunun 10 milyar lirayı geçtiği iddia ediliyor. Ayrıca borcunu ödeyemeyen bu şirket diğer taraftan da baca gazı filtresi takmamakta ısrar ederek yükümlülüklerini de yerine getirmiyor. Şirket geçmişte özelleştirmeden kaynaklı devlete olan borcunu ödeyememiş ve sonrasında borcu altı takside bölünmüştü. Bu işlemden dolayı oluşan kamu zararı 177 milyon doları geçiyor. En son kanunlaşan teklif ile EÜAŞ yerli termik santrallardan piyasa fiyatının üzerinde alım garantili elektrik alım sözleşmesi de yapabilecek. Teşviklerin devlete karşı yurttaşlara karşı yükümlülüklerini yerine getiren şirketlere yapılması gerekir ve bu gibi firmaların bu teşvik kapsamından çıkartılması gerekir. Biz ise borcunu ödemeyen bu firmaya, üstüne para veriyoruz.”

BOTAŞ’TA MEVZUAT DIŞI ÖDEME

Sayıştay’ın BOTAŞ denetim raporuna göre kurumda, toplu iş sözleşmelerine tabi olmayan personeli niteleyen kapsam dışı personele meri mevzuatta yer almadığı halde “ilave ödeme” maaş kalemi adı altında ödeme yapıldığı, ayrıca bu ödemenin kapsam dışı personel için altı ayda bir cumhurbaşkanı kararına istinaden belirlenen brüt ücret taban/tavan limitinin dışında tutulduğu belirlendi. 

Yapılan incelemede 1421 kapsam dışı personele hem 2.09.2023 tarih 7551 sayılı cumhurbaşkanı kararı ile yeniden belirlenen 68 bin 478 TL tavan üzerinden ücret ödendiği hem de limite dahil edilmeksizin seyyanen zam şeklinde 8 bin 77 TL ek ödeme yapıldığı anlaşıldı. 

Raporda, “Bu ilave ödemenin BOTAŞ’ın bütçesinde mevzuat dışı bir ödemeye neden olduğu gibi, aynı zamanda diğer KİT’lerde de benzer uygulamaların önünü açabilme riskini de barındırmaktadır” dendi. 

ŞANS OYUNLARINDA DENETİM YOK

Sayıştay’ın Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü denetim raporundaki tespitleri dikkat çekti. Raporda şu tespitler yer aldı:  

• Şans oyunlarına ilişkin bayilik şartlarının devamı, bayilik yükümlülüklerinin tam olarak yerine getirilmesi ve bayilik iptal koşullarına ilişkin idarenin yetkisi dahilinde denetim yapılmadığı tespit edildi. 
• Lisans kapsamındaki şans oyunlarına ilişkin iş ve hizmetlerin özel hukuk sözleşmesiyle bir firmaya devredildiği ancak bu iş ve hizmetlere ilişkin izleme ve denetleme yetkisinin idare tarafından kullanılmadığı ortaya çıktı. 
• İdare tarafından her ne kadar yüklenici firma tarafından tertip edilen milli piyango ve sayısal oyunlara ilişkin satış hasılatı bilgi ve raporlarına çevrimiçi olarak erişilebildiği ifade edilse de yıl içinde yapılan denetimde gerekli bilgiye ulaşılamadığı tespit edildi. Yönetmelik taslağı çalışmaları tamamlanamadığından bu kapsamda denetim de yapılamadı.

THK’DE BAĞIŞ ZARFI İÇİN İHALE

ASIL işi kömür üretimi olan Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesi, kömür torbalama tesisi kurulması ve üç yıl işletilmesi işi için ihaleye çıktı. İhaleyi Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Müdürlüğü Satınalma Dairesi Başkanlığı yapacak. Bu kapsamda Amasra Müessesi’nde 18-150 mm ebatlı kömür torbalanacak. Günlük 80 ton, yıllık 20 bin ton, 3 yıllık da 60 bin ton kömür torbalanması amaçlanıyor. İdare isterse bu miktarlarda yıl başında artış yapabilecek. Bu iş 16 Mart 2025 ile 15 Mart 2028 arasında yapılacak. İhale, “açık ihale usulü” ile 27 Ocak’ta yapılacak. İhaleye, gerçek veya tüzel kişiler katılabilecek. 

Bu arada Türk Hava Kurumu (THK) Genel Başkanlığı da “fitre, zekat bağış zarfı yaptırılması işi” için ihaleye çıktı. Bu ihale “kapalı zarf teklif isteme” usulü ile ihale edilecek. 3 milyon fitre, zekat ve bağış zarfı bastırılacak..