İran nükleerinde “kedi-fare” oyunu: Kayıp uranyum nerede?

Geçtiğimiz hafta sonu İran’ın üç önemli nükleer tesisi –Fordo, Natanz ve İsfahan– vuruldu. ABD Başkanı Donald Trump tesislerin “yerle bir edildiğini” ileri sürdü.

Ancak İran’ın nükleer programını denetleyen BM kurumu Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), Fordo’daki hasarın boyutunun hala belirsiz olduğunu bildirdi. Bir dağın içine gömülü olan Fordo, İran’ın en yüksek düzeyde zenginleştirilmiş uranyumunun büyük kısmını üreten tesisti.

UAEA Başkanı Rafael Grossi, Fordo’daki santrifüjlerin muhtemelen ciddi şekilde zarar gördüğünü söyledi. Ancak İran’ın 9 tonluk zenginleştirilmiş uranyum stokunun –bunun 400 kilogramdan fazlası silah kalitesine yakın düzeyde zenginleştirilmişti– yok olup olmadığı belirsizliğini koruyor.

“İZİNİ SÜRMEK YILLAR ALABİLİR”

Reuters, İran’ın nükleer programını denetleyen yetkililerle görüştü.

Yetkililere göre saldırı, İran’a uranyum stoklarını ortadan kaldırmak için mükemmel bir örtü sağlamış olabilir.

UAEA’nın eski başmüfettişi Olli Heinonen, zarar görmüş binalardan malzeme çıkarılması, adli analizler ve çevresel örnekleme gibi karmaşık süreçlerin gerektiğini söyleyerek, “Bazı malzemeler erişilemez olabilir, enkaz altında dağılmış ya da bombalama sırasında kaybolmuş olabilir” diy4e konuştu.

KÜÇÜK BİR KISMININ KAYBOLMASI BİLE TEHDİT

UAEA’ya göre İran’ın yüzde 60 saflığa kadar zenginleştirilmiş 400 kg’dan fazla uranyumu, daha da zenginleştirilmesi halinde dokuz nükleer bomba üretmeye yetecek miktarda.

Bunun sadece küçük bir kısmının bile kayıp olması Batılı güçler için ciddi bir tehdit.

Grossi, İran’ın ilk saldırının gerçekleştiği 13 Haziran’da nükleer ekipman ve malzemelerini korumaya yönelik önlemler aldığını bildirdiğini söyledi. Detay verilmese de bu açıklamanın bazı malzemelerin taşındığına işaret ettiği düşünülüyor.

“SALDIRIYI ÖNCEDEN BİLİYOR GİBİYDİLER”

Batılı bir diplomat, Fordo’daki zenginleştirilmiş uranyumun büyük kısmının saldırıdan günler önce taşınmış gibi göründüğünü vurgulayarak, “sanki saldırıyı önceden biliyorlarmış gibi” dedi.

Fordo çevresinde saldırı öncesi uydu görüntülerine yansıyan kamyonlar da uranyumun başka yere taşındığına dair şüpheleri artırdı. Ancak ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth bu konuda istihbarat olmadığını söyledi.

YENİ VE GİZLİ BİR TESİS OLABİLİR

UAEA ise İran’ın ajansa bildirmediği yerlerde ek santrifüjleri depoladığını belirtiyor. Bu, yeni ya da gizli bir zenginleştirme tesisi kurulması ihtimalini doğuruyor.

Ajans, İsrail’in hava saldırıları başladığından beri İran’da denetim yapamadı.

Grossi, bombalanan tesislerdeki koşulların tehlikeli olduğunu, buralarda çalışmanın zaman alabileceğini söyleyerek, “Enkaz var, patlamamış mühimmat olabilir.” dedi.