Açılmamış 1100 yıllık amfora bulundu: İçinde zeytin çekirdekleri, zeytinyağı, şarap veya balık sosu olabilir
Arkeologlar, Gazze kıyılarından hareket ettiği ve Antalya açıklarında battığı değerlendirilen ticari gemi batığında 1100 yıllık kapağı açılmamış amfora bulundu. İçinde zeytin çekirdekleri, zeytinyağı, şarap veya balık sosu olabilir ancak testlerden sonra içindekiler belirlenecek.
Antalya’nın Kaş ilçesi açıklarında yapılan su altı kazılarında, yaklaşık 1100 yıllık, kapağı hiç açılmamış bir amfora gün yüzüne çıkarıldı. Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü Başkanı ve kazının bilimsel danışmanı Doç. Dr. Hakan Öniz liderliğinde, 20 kişilik bir dalış ekibi tarafından yürütülen kazı çalışmaları sırasında bulunan amfora, bilim dünyasında heyecan yarattı.
Ekip, robotlar yardımıyla yürütülen çalışmalarda, Gazze kıyılarından hareket ettiği ve Akdeniz açıklarında battığı değerlendirilen bir ticaret gemisinin kalıntılarına ulaştı. Yaklaşık 45-50 metre derinlikte keşfedilen ve ağzı kapalı şekilde korunan amforanın içinde, zeytin çekirdekleri, zeytinyağı, şarap veya balık sosu bulunabileceği düşünülüyor. Ancak kesin içerik, yapılacak detaylı laboratuvar testlerinden sonra belirlenecek.
Su altından çıkartılmadan önce bazı aşamalardan geçiyor
Karaya çıkarılmadan önce bazı aşamalardan geçirildikten sonra Kemer’deki Akdeniz Üniversitesi Sualtı Arkeolojisi Laboratuvarına götürülen amfora, önce mikroskop ve özel büyüteçler yardımıyla incelendi.

Mikroskop ve özel büyüteçlerle yapılan ilk incelemenin ardından, Antalya Bölge Kurulu uzmanları ve laboratuvar restoratörleri tarafından keski, çekiç ve küçük aparatlar yardımıyla yaklaşık bir saat süren çalışmayla amforanın ağzı açıldı.
Açılış sırasında bilim insanları, amforadan gelen koku, doku ve içerik özelliklerini gözlemleyerek ilk tahminlerde bulunmaya çalıştı. Ancak kesin bulgular için kapsamlı kimyasal analizler yapılacak.
‘Gazze’den zeytinyağı taşıyor olabilir’
Kazı heyeti başkanı Doç. Dr. Hakan Öniz, bulunan amforanın 9. ve 10. yüzyıllarda, Abbasi egemenliği döneminde Gazze kıyılarından yola çıkan bir ticaret gemisine ait olduğunu tahmin ettiklerini belirtti.
Öniz, o dönemde Gazze’nin önemli ihracat ürünleri arasında zeytinyağı olduğunu belirterek ayrıca Tekirdağ Şarköy-Gaziköy bölgesinden şarap ihraç edildiğini ifade etti. Öniz şunları kaydetti:
🏺Antalya açıklarındaki gemi batığında 1100 yıllık kapağı açılmamış amfora bulundu:
🔸 İçinde zeytin çekirdekleri, zeytinyağı, şarap veya balık sosu olabilir pic.twitter.com/QmpDKqlbp4
— Sputnik Türkiye (@sputnik_TR) April 27, 2025
Bunun dünyada çok nadir olan bir durum olduğunu belirten Öniz, şunları kaydetti:
“Amforanın ağzının bin küsur sene boyunca kapalı olarak beklemiş olması ünik bir durum. Zeytin çekirdekleri, zeytinyağı, şarap veya balık sosu olabilir diye düşünüyorum ama bambaşka bir şey de olabilir.
Hakikaten çok heyecanlı bir süreç çünkü ağzı kapalı bir amfora. 1100 sene sonra amforanın ağzı açıldı ve içinde ne var, analiz sürecinden sonra belli olacak.
Açılması heyecan vericiydi, sonucu beklemek çok daha heyecanlı.”
‘Analiz süreci uzun sürecek’
Akdeniz Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Malzeme Bilimi ve Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Meltem Asiltürk Ersoy da meslek hayatında ilk kez kapalı amforanın içindeki malzemeyi inceleyeceğini söyledi. Ersoy şunları kaydetti:
“1100 yıllık süreçte deniz ortamında, hem basınç altında hem de sıcaklık değişimlerine bağlı olarak neler olduğunu anlamaya çalışacağız. Bilimsel çalışmalar tek analizle olmuyor, pek çok analizin birbirini doğrulaması gerekiyor. O yüzden bu süreç uzun olacak. O döneme ait bilgilerle analiz sonuçlarını birleştirerek sonucu bilim ve arkeoloji dünyasına sunacağız.”
Amforanın tuzdan arındırma ve kapağının açılma işlemlerini gerçekleştiren restoratör konservatör Rabia Nur Akyüz ise amforanın sürekli ıslak kalmasını sağlayarak, üzerindeki oluşumların kurumaması için hassas çalışma yaptıklarını anlattı.